Evrenin bir merkezi yok. En azından tüm standart kozmoloji teorilerine göre evren yaklaşık 14 milyar yıl kadar önce bir Büyük Patlama (Big Bang) ile başladı ve o zamandan beri genişliyor. Bu genişleme ise eldeki gözlemlere göre bir merkeze sahip değildir. Bu şu anlama geliyor, genişleme her yerde aynıdır.
İlk olarak Büyük Patlamanın boş uzayda bir madde patlamasının olmadığını bilmek önemlidir. Büyük Patlama uzayın kendisinin hızla genişlemesiydi. Bu evrendeki her noktanın evrenin merkezindeymiş gibi göründüğü anlamına gelir. Evreni noktaların olduğu boş bir balon olarak düşünün. Bu noktalar galaksi kümelerini temsil eder. Balon şişmeye başladığında, her nokta diğer her bir noktadan daha uzağa hareket eder. Galaksi kümeleri arasındaki uzay, boşluk giderek artan bir oranla genişler tıpkı evrenin geri kalan kısmı gibi (Kütleçekimi ise bu kümeleri aynı boyutta tutmaya çalışır). Bu anlatılan ise genişleyen evreni açıklamak için kullanılan en yaygın yol olan ünlü balon analojisinin kendisidir.
Edwin Hubble 1929 yılında ilk kez bu olguyu gözlemledi. Hubble, uzak galaksilerden gelen ışığın spektrumunun kırmızı sonuna kaydığını fark ettiğinde, ışığın uzay boyunca olan hareketinde sanki uzatılmış olduğunu düşündü. Işığın dalgaboylarının ölçülmesiyle, Hubble galaksilerin bir diğerinden olan uzaklıklarıyla orantılı bir hızda birbirlerinden uzaklaştıklarını gözlemişti.
Başlangıçta, evren tek bir noktaydı. Bu neredeydi? Bu hâlâ her yerdedir. Bilim insanlarının hatta bir kanıtı bile var: Büyük patlamadan gelen ışık (kozmik mikrodalga arkaplan ışıması), kozmik radyasyon formunda her yönde gökyüzünü dolduruyor. Kozmik mikrodalga arkaplan ışıması bize bir noktada dışarı genişlemenin önemli olmadığını ve bundan daha ziyade uzayın kendisinin eşit bir şekilde genişlediğini söyler.
En azından ulaşabileceğimiz ölçüdeki evrene dair gözlemler evrenin bir merkezi olmadığını destekler niteliktedir. Evrenin düzgün ve tekdüze genişlediği gerçeği daha sıcak ve daha yoğun bir yerin merkez olarak adlandırılmasını göz ardı etmese de galaksilerin hareketini ve dağılımını dikkatli bir şekilde inceleyen çalışmalar evrende görebildiğimiz kadar geniş ölçekte genişlemenin homojen olduğu ve merkez olarak nitelenebilecek özel bir nokta ya da konumun bir işaretinin olmadığını onaylamaktadır.
Yine de, standart Büyük Patlama modelleri evrenin bir merkez olmadan genişlediğini tanımlamasına ve bunun tüm gözlemlerle uyumlu olmasına rağmen, bu modellerin bizim gözlemleyebildiğimizden daha büyük ölçeklerde yeterince doğru olmaması gibi bir olasılık da vardır. Bu sebeple, biz hâlâ “Evrenin Merkezi Nerededir?” sorusuna verecek gerçek bir cevaba sahip değiliz.
Gökhan Atmaca, MSc. facebook.com/anadoluca | twitter.com/kuarkatmaca
Kaynak:
Rose Pastore, Where Is The Center of the Universe?, Popular Science, Mart2014
Philip Gibbs, Where is the centre of the universe?, UCR.edu
Kuark Bilim Topluluğu Bilim Sitesi Kuark.Org’u Facebook’ta Takip Edebilirsiniz.
Fotoğraf: Stocktrek Images/Getty Images
