Evrenin muazzam büyüklüğü karşısında “mavi soluk bir noktada” yaşayan bizler için o evreni anlamak, hakkında bir anlayış geliştirmek ve hayal edebilmek kolay değil. Bunun kolay olmadığını gösterebilmek için pek çok yol var. Bunlardan biri de, evrenin içinde barınan milyarlarca galaksi arasından sadece biri olan Samanyolu Galaksisi’nin kütlesini insan yapımı en ağır şeyle karşılaştırmak olabilir.
The Astrophysics Journal dergisinde yayınlanan bir makalede astrofizikçiler Samanyolu Galaksisi’nin kütlesinin Güneş’in kütlesinden 480 milyar daha büyük olduğunu yani yaklaşık 9.5×1041 kilogram olduğunu öngördüklerini açıkladılar. Bu çok ama çok büyük bir sayı, bir değer. Bunun dışında şunu tekrar fark ediyoruz ki, hâlâ çevremizi, Güneş Sistemimizi ve onun içinde bulunduğu galaksiyi anlamaya, keşfetmeye devam ediyoruz ve henüz bilmediğimiz, tanımadığımız çok şey var.
Bu makale üzerine, popüler kültür sitesi Nerdist insan yapımı en ağır şey ile Samanyolu’nun kütlesini kıyaslayan ve bize imkansız gelen dev sayıların arasında nasıl kaybolduğumuzu gösteren bir yazı yayınlamışlar.
Guinness Dünya Rekorları’nda kayıtlı (2015’e kadar) insan yapımı hareketli en ağır şeyin NASA’nın Kennedy Uzay Merkezi’ndeki Kalkış Kompleksi 39’da 21 kriko noktası ile kaldırılan bir dönen servis yapısıdır (RSS). RSS’nin ölçülen ağırlığı 2423 tondur. Bu ağırlığı bile kıyaslamamız için başka bir bilgiye ihtiyacımız var. Gözünüzde canlandırın, en ağır canlılardan biri fildir. Bir filin ağırlığı ise 5.4 tondur, insan yapımı en ağır şey en ağır canlılardan birinden yaklaşık 449 kat daha ağır.
Bu durumda Samanyolu’nun öngörülen kütlesi insan yapımı en ağır şeyden 392 desilyon kat daha ağır olduğunu basit bir matematikle görebilirsiniz. Bir başka deyişle, 3.92×1035. Daha açık haliyle,
392.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000
2014 yılının Eylül ayında Avrupa, Kanada ve ABD’den araştırmacıların Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde yayınladıkları makalede Samanyolu’nun kütlesinin 800 milyar Güneş kütlesine eşit olduğunu öngördüklerini belirtmişlerdi. Yukarıda bahsettiğimiz gibi, bu çalışmanın öngörüsü ise Samanyolu’nun 480 milyar Güneş kütlesine sahip olduğu şeklindeydi. Arada yaklaşık iki kattan daha az bir fark var. Bu durumda Samanyolu’nun kütlesi gezegenimiz üzerinde ölçülen en ağır şeyden yaklaşık 653 desilyon kat daha ağır olmuş olur. Bu “küçük şeylerle uğraşan” biz insanlar için bir farka neden oldu mu?
Her iki makalede de benzer Bayes teoremine dayanan bir hesaplama tekniği kullanılmış. Ancak değişkenler ve içerikler farklı olduğu için hesaplama sonuçları da farklı. Bu tür hesaplamaya ve gözleme dayalı bilimsel çalışmaların devamında sadece Samanyolu’nun kütlesi değil doğası, galaksilerin gelişimi hakkındaki bilgilerimiz genişleyecek.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Referanslar:
Derrick Rossignol, The Milk Way is 392 Decillion Times More Massive Than The Heaviest Thing We’ve Ever Weighed, Nerdist.com, Ocak 2017.
Gökhan Atmaca, Samanyolu Galaksisi 800 Milyar Güneş Kütlesine Sahip, KBT Bilim Sitesi, Ağu 2016.
http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/heaviest-object-weighed
https://www.nasa.gov/mission_pages/shuttle/launch/rotating-service-structure.html
Takipte Kal, Facebook (Kuark.Org)
Twitter (NetBilim)