2015 Nobel Fizik Ödülü açıklandı ve bu ödül nötrinoların bir kütleye sahip olduğunu gösteren nötrino salınım deneylerini gerçekleştirenlere pay edildi. Saniyede milyarlarca nötrinonun vücudumuzun içinden geçmesiyle beraber hayalet parçacıkları olarak adlandırılan bu nötrino atom altı parçacıkları parçacık fizikçiler ve astrofizikçiler başta olmak üzere pek çoğumuz için en çok merak edilen ve tartışılan atom altı parçacıklardır. Bu nobel ödülüne rağmen biliyoruz ki, cevap verilmesi gereken birçok soru ve keşfedilmesi gereken birçok şey var. Bu sorulardan biri de günümüzde tartışılması aynı etkiyi vermese de, yine de göz ardı edilmeyen nötrinoların karanlık maddeyi oluşturabileceği sorusu var.
Nötrinolar astrofizikçiler tarafından yapılan şaşırtıcı gözlemleri de açıklayabilir. Bu atom altı parçacıkların bizim doğrudan gözlemleyebildiğimizden daha fazla bir şekilde evrende var olduğu ortaya çıkarılmıştı. Biz karanlık maddeyi göremiyoruz. Evrende bizim bildiğimiz sıradan maddenin tamamından beş kat daha fazla bilinmeyen karanlık madde var. Aslında nötrinoları da tam olarak göremiyoruz en azından karanlık madde gibi ışık yaymıyorlar. Dolayısıyla bu benzerlik bazı çağrışımlara neden oluyordu.
2000 yılına kadar, hayalet parçacıklar olarak adlandırılan nötrinoların bu karanlık madde olabileceği düşünülüyordu ama şimdi biliyoruz ki onlar yeterince ağır değil. Biz nötrinoların sadece üç türünü (elektron, müon ve tau) gözlemleyebildik. Ancak biz evrende nötrino türlerinin neden üç tane olduğunu bilmediğimiz için, bariz sorular ortaya çıkıyor, ilave nötrinolar karanlık maddeyi açıklayabilir mi?
Çoğu nötrino salınım deneyleri ilave nötrinoları açıklayabilen nötrino salınım teorisinde bazı işaretler aramaktadır. Ayrıca astrofizikçiler ilave nötrinolar için kozmik ışınlarda bunların işaretlerini de bulmaya çalışmaktadırlar.
Karanlık maddeyi neyin oluşturduğu ve evrenin neden antimaddeden daha çok maddeye sahip olduğu günümüz fiziğin en önemli sorularından sadece ikisidir. Eğer biz bu sorulardan birini çözebilirsek hatta sadece nötrinonun neden hafif olduğunu anlayabilirsek bu çok önemli bir atılım olacaktır. Bunların cevabını bulmak için çok sayıda deneyler arasında dünya çapında bir yarış var!
Ünlü fizikçilerden biri olan Brian Greene’in de bu konuyla ilgili Kuark Bilim Topluluğu’nun Türkçeleştirdiği kısa bir videosu var:
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynaklar:
https://theconversation.com/how-the-neutrino-could-solve-great-cosmic-mysteries-and-win-its-next-nobel-prize-48789
http://ircamera.as.arizona.edu/NatSci102/NatSci102/lectures/darkmatter.htm
