NASA’nın Yeni Ufuklar uzay aracı Temmuz ayında Plüton’a en yakın geçişini gerçekleştirdiğinde, bu yakın geçişle birlikte zaman içinde bizlere Plüton hakkında yeni bilgiler ortaya çıkaracağını biliyorduk. Bugünlerde, buna paralel olarak yeni bir gelişme daha yaşandı. Yeni Ufuklar uzay aracı Güneş’i arkasına alarak Plüton’dan görüntüler göndermeye başladığında, cüce gezegenin gezegenimsi atmosferinden şaşırtıcı şeyler öğrenmeye başlamıştık. Örneğin hava durumunun sisli olduğunu öğrenmiştik, geçtiğimiz ay. Şimdi de Plüton’un gökyüzünün kısmen mavi olduğuna dair kanıtları içeren ilk renkli görüntüler NASA tarafından paylaşıldı.
Plüton’da gündoğumu ve günbatımı mavi renk tonlarında olduğu düşünülüyor. Yani eğer biz Plüton’da olsaydık ve gökyüzüne baksaydık, göreceğimiz renk mavinin tonlarında olacaktı. Atmosfer parçacıklarının mavi ışığı saçma şekli ise Yeni Ufuklar uzay aracı misyonunda çalışan bilim insanlarını şaşırtmış gibi görünüyor. Bu renk bilgisi atmosferin bileşimi hakkında birkaç şeyi bize söyleyebilir.
Rengin mavi olması bu atmosferdeki parçacıkların bileşimi ve büyüklüğü hakkında bazı ipuçları verir. Mavi gökyüzünün oluşması çok küçük parçacıkların güneş ışığı ile çarpışmasından kaynaklanır. Dünya üzerinde bu parçacıklar çok küçük olan azot molekülleridir. Plüton cüce gezegeni üzerinde bu parçacıkların daha büyük olduğu görünüyor ve bunlara tolin (İng. tholin) adı verilmektedir. Günümüzde Dünya üzerinde tolinler doğal olarak oluşmasa da Güneş Sistemi’nin dışındaki buzlu yüzeylere sahip gezegenlerde bol miktarda bulundukları bilinmektedir. Genellikle de kırmızımsı-kahvrengi görünüme sahiptirler. Tolinler basit organik moleküllerdir ve Plüton’da bulunan bu moleküllerin ultraviyole ışığın Plüton atmosferindeki azot ve metana çarpmasıyla meydana geldikleri düşünülmektedir. Bu reaktif parçacıklar sonra kompleks moleküllerle bir araya gelirler. Bu moleküller üzerinde yoğunlaşan uçucu gazlar Plüton’un yüzeyi üzerine yağacak kadar yeterince ağırlaşmış olurlar. Bu da Plüton’a dışından baktığımızda gördüğümüz kırmızımsı-kahverengi renk tonunun nedenidir.
Plüton’un yüzeyindeki buz haritası. NASA/JHUAPL/SwRI
Bugün NASA’nın yaptığı basın toplantısında, Plüton’un yüzeyi boyunca su buzunun dağılımını gösteren bir görüntü paylaşıldı. Su buzunun olması şaşırtıcı bir şey değil ama bilim insanları Plüton’daki sıradağların buzdan oluştuğundan şüpheleniyorlar.
Başka bir görüntüde ise su buzu kırmızımsı bir renkte görülüyor.
Yeni Ufuklar uzay aracı misyon ekibinden Silvia Protopapa, bu su buzunun kırmızı rengi olmasına oldukça şaşırdığını da belirtiyor ve Plüton’un yüzeyi üzerindeki kırmızımsı tolin ile su buzu arasındaki ilişkiyi henüz anlamadıklarını da ekliyor sözlerine.
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynaklar:
http://www.popsci.com/pluto-has-blue-skies-and-red-water-ice?src=SOC&dom=tw
https://en.wikipedia.org/wiki/Tholin
