Çağımızın popüler hastalıklarına aday olan “ülser” acaba sadece stres temelli bir durum mudur?
Öncelikle ülserin tanımını yapmakta fayda buluyorum. Ülser, mide ve duedonum’da (on iki parmak barsağı) sindirim sıvıları tarafından dokuda harabiyet meydana gelmesidir. Bu durumlara yol açan en büyük etken stresten ziyade aslında bir bakteridir. Helicobacter pylori olarak adlandırılan bu bakteri yaşamak için oksijene ihtiyaç duyar fakat atmosfer oksijeni çok fazla geldiğinden dolayı sadece oksijen miktarı düşük ortamlarda yaşayabilir. Bu nedenle “mikroaerofilik” bakteri olarak da tanımlayabiliriz. Morfolojik olarak, spiral ve flagellalara (kamçı) sahip bir yapıdadır. Ayrıca asitli ortamlara da dayanıksızdır. Ancak midede pek ala bir şekilde yaşayıp hastalık etkeni olabiliyor.
Bu durumu şu şekilde gerçekleştirmektedir, Helicobacter plylori flagellaları sayesinde midenin mukus tabakasını geçip alttaki epitel hücrelere tutunuyor. Burada PH nötrale yakındır ancak bakteri kendini asitten korumak için üreaz enzimi salgılar. Enzimden dolayı amonyak (NH3) çıkışı gerçekleşir ve ortam PHı yükselmeye başlar. Ülserle karşılaşanlar bilirler, yaklaşık 40 dakikalık bir üre nefes testi yapılır işte bu testte amonyak çıkışına bakılarak aktif Helocobacter plyori enfeksiyonu tespit edilir.
Kendini enzimleriyle güzelce korumaya alan Helicobacter plylori aslında bir taraftan da immün sistemimizi (bağışıklık sistemi) uyandırmıştır. Alarma geçen lökositler (akyuvarlar) kan damarından geçerek olay mahaline intikal ederler ve lizozom salgılamaya başlarlar. Hani derler ya “vur dedik öldürdü” diye bu lökositlerin durumu da o hesap, bakterileri öldürmenin yanında mide dokusunu da tahrip edip olayı kökten hallediyorlar.
Peki bu Helicobacter plylori antibiyotikle yok edilemez mi? Evet tabi ki yok edilir ancak bazı durumlarda antibiyotik tedavi sırasında diş diplerine yerleşip diş taşı oluşturabiliyorlar (NOT: her diş taşı Helicobacter plylori demek değildir. Ülser sırasında oluşan diş taşları için olabiliritesi vardır). Diş taşının temizlenmesiyle birlikte de Helicobacter plylori yi tekrardan midemize yerleşiyor.
Biz en iyisi yiyip içtiğimiz materyallerin ve besinlerin temizliğine dikkat edip bu arkadaşla hiç karşılaşmayalım.
Kevser Yetimoğlu
Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü
Kuark Bilim Topluluğu Popüler Bilim Yayın Grubu
Kaynak:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Helicobacter_pylori
