Venüs’ün rüzgarlı atmosferinde bulunan 10 bin kilometre uzunluğundaki ve gezegenin dönme hareketine göre hareketsiz duran dalga Güneş Sistemi’ndeki benzerlerinin en büyüğü sayılabilir.
Venüs hâlihazırda bizim için “tuhaf” bir gezegen. Kurşunu eritecek derecede kavurucu sıcaklıkları, bir Venüs gününün 243 Dünya gününe karşılık gelmesi, yüzey basıncının Dünya’dan 90 kat daha büyük olması gibi şeyleri sayabiliriz. Bunlar yetmez gibi, tuhaflık listesine bir yenisini daha ekliyoruz. Çünkü Nature Geoscience dergisinin 16 Ocak 2017 sayısında Japonyalı araştırmacılar tarafından yayınlanan bir makalede belirtildiği üzere gezegenin kutupları arasında gerilmiş gibi görünen çok büyük, 10 bin kilometre uzunluğunda C şeklinde bir dalga yapısı bulundu. Sadece C şeklinde olması ya da çok ama çok büyük olması tuhaf değil, gezegenin üst atmosfer katmanında saniyede 100 metre hızla esen rüzgarlara rağmen hareket etmiyor.
7 Aralık’tan 11 Aralık 2015’e değin ölçülen Venüs’ün parlaklığı ve ultraviyole parlaklığı. Bu ölçümlerde bu dalganın hareketsiz kaldığı görülüyor. Credit: Planet-C
En azından son dört Dünya gününde C şeklinde kalan bu yapı hava veya bir sıvı akışındaki büyük bir düzensizliğe neden olan bir yerçekim dalgası olabilir. Bu kavram evrenin ilk zamanlarındaki uzay-zaman dalgalanmalarını tanımlayan kütleçekimsel dalgalarla karıştırılmamalı. Yerçekimi dalgası kendi gezegenimimizde de oluşan ve akışkan dinamiğine dayanan bir olaydır. Akışkan dinamiğinde, yerçekimi dalgaları kütleçekiminin etkisinde kaldığında akışkan bir ortamda veya iki ortamın arayüzeyinde üretilen dalgalardır. Dolayısıyla, gezegenin alt atmosfer katmanlarındaki rüzgarların bir dağlık alanı sıyırıp geçtiğinde, bu yerçekim dalgası Venüs atmosferinin üst katmanında oluşmuş olabilir.
Japonya Uzay Araştırma Ajansı JAXA’nın Akatsuki uzay aracı tarafından 2015 yılının Aralık ayında yakalanan bu görüntüler yapının Güneş Sistemi’nde gözlenen en büyük durağan kütleçekim dalgası olabileceğine işaret ediyor. Eğer bu dalga atmosferin alt katmanından üst katmanına kaymıyorsa, gezegenin yüzeyi üzerinde bilim insanlarının düşündüğünden daha fazlası oluyor demektir.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Referanslar:
Ashley Yeager, Weird wave found in Venus’ wind-whipped atmosphere, Science News, 01.2017
Gökhan Atmaca, Gökyüzünün En Parlak Gezegeni: Venüs, KBT Bilim Sitesi, 11.2013
Elizabeth Howell, Giant Mystery Wave Spotted in Atmosphere of Venus, 01.2017
https://en.wikipedia.org/wiki/Gravity_wave
