Tüm Birleşik Krallığın en üst düzey nükleer atığı sadece birkaç aşırı derin kuyuya gömülü olabilir ve bu stratejinin ABD’deki ilk alan denemeleri araştırmacılara göre gelecek yıl başlayacak.
Radyoaktif atık bertaraf etme sorununu çözmek nükleer enerjinin geleceği için kritik öneme sahiptir. Günümüzde, çoğu ülke nükleer reaktörlerde harcanan yakıt gibi en üst düzey nükleer atığı nispeten sığ depolarda imha ediyor. Bu depolar yerin sadece 300 ila 800 metre altında. Ancak, İngiltere’deki Sheffield Üniversitesi’nden araştırmacılar bu denli derinliklerin yeterince güvenli olduğunu düşünmüyorlar. Çünkü yer altı suyu bu bölgede döngüye sahip olabilir.
Derin kuyularda bertaraf etme yöntemi en üst düzeyli yüzlerce nükleer atık paketlerinin saklanması için yaklaşık 5 kilometre derinliğe sahip derin kuyular kullanmayı gerektiriyor. Bu petrol, gaz ve jeotermal enerji için onlarca yıldır geliştirilen uzmanlık ve ekipman gücünden yararlanılmasıyla mümkün olabilir. Böyle derinliklerde, küçük yeraltı suyu genellikle milyonlarca yıldır aynı yerde kalmaktadır ve herhangi bir döngüye katılmamaktadır. En azından çok uzaklara gidemez. Olası bir kaza durumunda bile, Sheffield Üniversitesi araştırma grubu yerin üzerindeki herhangi bir kimse için bu kazanın felaketle sonuçlanmayacağını öne sürmekte.
Derin kuyu bertaraf yönteminin başarısını garanti etmek için, araştırmacılar yüzeye radyoaktif malzemenin geri dönmesini engellemek için tamamen mühürlenmiş bir kuyu tasarladılar. Bu tasarımda nükleer atık üzerine bir granit katmanının eritilmesi öngörülüyor. Çünkü granit doğal bir kaya ile aynı özelliklere sahiptir.
Araştırmacılar derin kuyu bertarafı için büyük yerleşimlere gerek olmadığına vurgu yapıyorlar. Bu kuyular 60 santimetre genişliğinde ve 12-24 metre aralıklarla yerleştirilebileceği öngörülüyor. Araştırmacıların hesaplamalarına göre tüm Birleşik Krallığın en üst düzey nükleer atığı bir futbol sahasından daha büyük olmayan bir alan içinde altı kuyuda bertaraf edilebilir.
Şimdi ABD’de yarım metre genişliğinde geliştirilen kuyuların yapımı planlanıyor. 2016 yılında yapılacak denemeler sayesinde nükleer atık paketlerin kuyu içine eklenebilmesini ve eğer gerekirse yeniden kazanılmasını sağlamak için araştırmalar yapılacak. Araştırmacılar ABD’deki çoğu radyoaktif atığın depolandığı Hanford depolama alanındaki atığın yüzde 40’ını tek bir kuyuda bertaraf edebileceklerini hesapladılar. 2008 yılındaki ABD Enerji Bakanlığı raporu 2070 yılında ABD’de var olması beklenen 130 bin ton harcanmış nükleer yakıtın 650 ila 1300 kuyuda bertaraf edilebileceğini önermektedir.
Sheffield Üniversitesi’nden bilim insanları bu son bulgularını geçtiğimiz hafta American Nuclear Society International High-Level Radioactive Waste Management Conference adlı konferansta sunmuşlar.
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak:
IEEE Spectrum
Photo: Dan Lamont/Corbis
