Bu Cuma günü Avrupa’nın en büyük yük taşıma şirketi Cargolux kendi nakliye uçaklarından lityum-iyon pillerinin toplu gönderimini yasaklayacak. Geçen ay da uluslararası bir grup uçak üreticisi yolcu uçaklarında pil gönderilerinin yasaklanması için havayolu şirketlerine bir çağrıda bulunmuştu.
Bugün de Nature Communications dergisinde yayınlanan bir makale hava yolu şirketlerinin neden böyle bir ihtiyatlı yaklaşım içinde olduğunu tam olarak gösterdi. Çalışmayı yapan araştırmacılar ilk defa bilgisayarlı tomografi taraması ve termal görüntülemeyi kullanarak patlayan bir lityum-iyon pilini görüntüleyebildiler. Önceki çalışmalar bataryaların patlamadan önceki ve sonraki durumlarını inceleyebilmişlerdi ama bu çalışma tam da patlama anında neler olduğunu kaydetmiş oldu.
Lityum-iyon pillerinin her yerde kullanım alanı bulduğunu biliyoruz. Cep telefonları ve dizüstü bilgisayarlar başta geliyor. Elbette ki bu teknolojilerde kullanılan lityum-iyon pilleri sıklıkla patlamazlar. Ancak toplu olarak bir arada bulunan lityum-iyon pillerinin taşınmaları sırasında aşırı ısınmadan kaynaklı bir risk vardır. Bu aşırı ısınma birbiriyle yakından paketlenmiş bu pillerde katastrofik zincir reaksiyonu ile istenmeyen sonuçlarla karşılaşabiliriz.
Böylesi bir zincirleme reaksiyonun neye benzeyeceğini anlayabilmek için, araştırmacılar iki ticari lityum-iyon pilini ısıttılar ve sonucunda oluşan patlamayı kaydettiler. Her pil içinde patlamadan önce neler olup bittiği hakkında fikir edinmek için termal görüntüleme ve bilgisayarlı tomografi taraması görüntüleme teknikleri kullanıldı. İlk pilde, içindeki malzeme oldukça ısınır ve sonunda erimiş sıvı olarak püskürür. Pilin üst kısmından dışarı süperısınmış gaz kaçışları olur. Aşağıdaki videoda bu pilde olanları izleyebilirsiniz:
İkinci pilde ise ilk pilden farklı olarak iç destek yapısı olmadan ısıtma yapılıyor. Bu defa, pil üst kısmından parçalanmaya başlıyor ve patlıyor.
Araştırmacılar yaptıkları bu çalışmanın ilave güvenlik özellikleri ile daha iyi pillerin tasarımında mühendislere yardımcı olacağını düşünüyorlar. Bu şekilde, gelecekte yeni geliştirilen piller havayolu şirketlerinin kabusu olmayabilir.
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak:
Popular Science
