Yıllardır bilim insanları Güneş Sistemi dışındaki gezegenleri, yani ötegezegenleri araştırıyorlar. Ancak, bu gezegenler hakkında bildiklerimizi hep dolaylı yoldan öğrendik. Birçok ışık yılı uzaklıktaki bir ötegezegeni deşifre etmek için araştırmacılar çeşitli dolaylı yöntemler kullandılar. Astronomların bir ötegezegenin konumu ve kütlesini tespit etmek için bu gezegenin ait olduğu yıldızla olan bağlantısının nasıl olduğunu araştırmaları gerekir. Ya da bu ötegezegenin yarıçapını belirlemede yıldızın önünden geçişi sırasında geçiş fotometrisi yolu kullanılır.
Ancak şimdiye kadar bir ötegezegen hakkında doğrudan bilgi sahibi olamadık, doğrudan bir ötegezegeni göremedik. Bu çok küçük ve çok uzakta olan uzayda dolanıp duran kayaları baskın olan kendi yıldızlarının ışığı altında görmek gerçekten zor.
Astronomy&Astrophysics dergisinde yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar ilk defa bir ötegezegenin yüzeyinden yansıyan görünür ışığı ölçmeyi başardılar.
İncelenen gezegen Güneş’e oldukça benzeyen bir yıldızın yörüngesinde dolandığı 1995 yılında keşfedilen ilk ötegezegen olan 51 Pegasi b’dir. 50 ışık yılı uzaklıkta olması dolayısıyla biz bu görünür ışığın elde edilmesine rağmen gezegenin görünümü hakkında hâlâ tam bir bilgiye sahip değiliz.
İlgili çalışmada araştırmacılar öncelikle 51 Pegasi yıldız sistemiden gelen görünür ışığın eşsiz spektrumunu incelediler. Bu ışık spektrumundan 51 Pegasi b ötegezegeninden yansıyan ışığı bulmaya çalıştılar. Bu da en sönük kalan kısım anlamına geliyor çünkü 51 Pegasi b’nin ışığı yıldızın ışığından 10 bin kat daha sönüktür. Dolayısıyla yıldızın ışık spektrumu ve diğer gürültü kaynaklarının etkisini kaldırarak, araştırma grubu ötegezegene özgü olan ışığı ayrıştırabildiler.
Bu teknikle, ışığın yansıma miktarına göre incelenen ötegezegenin bulutlara sahip olduğu veya olamayacağı konusunda tespitler yapılabilir. Aslında bir ötegezegene ait ışığın tespit edilmesi o gezegen hakkında daha fazla veri ve bilgi var demektir.
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak:
Popular Science
Image: ESO/M. Kornmesser/Nick Risinger
