Bazen sayfamızdan paylaştığımız yıldızımız Güneş’in ultraviyole görünümü ile ilgili fotoğrafları görmüşsünüzdür. NASA’daki bilim insanları neden Güneş’in bu ultraviyole görünümünü inceliyor?
Solar Dinamik Gözlemevi 6 Ağustos 2010 tarihinde bir güneş rüzgarı (sol üst) ve bir koronal kütle atımı (sağ) püskürmesi gözlemledi. Image Credit: NASA/SDO
Özel filtreler olmadan Güneş’e bakamayız ve çıplak gözle Güneş’in belirli dalgaboylarını algılayamayız. Güneş ile ilgilenen fizikçiler tarafından atmosferin soğurmadan önceki bu görünmez ışığın gözlemlenmesi uzayaraçlarına bağlıdır.
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nde Solar Dinamik Gözlemevi (SDO) projesinde çalışan bilim insanı Dean Pesnell, “Bazı dalgaboyları ya Dünya’nın atmosferinde soğurulur ya da gözlerimiz tarafından görülmezler. Dolayısıyla biz spektruma bakmak için normal optik teleskopları kullanamayız.”
Farklı uzayaraçları ile bu görünmeyen ışık dalgaboyları gözlenebilir. Örneğin SDO dört teleskoba sahiptir ve ultraviyole spektrumda Güneş’i görüntüler. Teleskop içine ultraviyole ışık demetleri geçtikçe, özel kaplanmış bir ayna ultraviyole ışığın zayıf yansımasını filtreler ve yükseltir. Gelen fotonlar sonra pikseller olarak kaydedilir ve elektriksel sinyallere dönüştürülür. Bu cep telefonlarımızın görünür ışığı nasıl gördüğüyle benzerdir.
İşte bu uzayaraçları ile bilim insanları Güneş’in nasıl değiştiğini ve bu değişimlerin Dünya’daki yaşamı nasıl etkileyeceğini anlamaya çalışıyorlar.
Ultraviyole ışık güneş yanıkları olarak görülen kansere yol açabilir, cildimize moleküler radyasyon hasarına neden olur. Aşırı ultraviyole radyasyon ve güneş fırtınaları uzayaracı navigasyonu ve haberleşmeyi bozma potansiyeline sahiptir. Bunu jeomanyetik fırtınalar isimli yazımızda ele almıştık. Sonuç olarak araştırmacılar, bu çok zararlı olabilen enerjisi yüksek fotonların üretildiği olaylar zincirini daha iyi anlamak için Güneş’in yaydığı spektrumdaki diğer dalgaboylarını da incelemek zorundalar.
Güneş’ten gelen ultraviyole ışık elektrik kesintilerine, cep telefonu arızalarına neden olabilen jeomanyetik fırtınaların kökenini bize gösterebilir.
Güneş’in atmosferinde neler olduğunun anlaşılmasıyla, bilim insanları koronal kütle atımları ve güneş rüzgarları gibi güçlü güneş olaylarının ne zaman oluşacağını tahmin etmeyi umuyorlar.
Gökhan Atmaca, MSc. facebook.com/anadoluca | twitter.com/kuarkatmaca
Kaynak:
http://www.nasa.gov/content/goddard/why-nasa-studies-the-ultraviolet-sun/index.html
Image Credit: NASA/Karen Fox
