Plüton daha önce gezegen sınıfından “cüce gezegen”e düşürülmüştü. Plüton’un başına gelenler bununla sınırlı kalmayacak gibi. Yeni yapılan bir araştırma Plüton’un nasıl oluştuğuna ve diğer gezegenlerden neden farklı olduğuna odaklanıyor. Icarus dergisinde yayınlanan makalenin yazarlarına göre Plüton bir çeşit dev bir kuyrukluyıldız olabilir!
Bilim insanları Plüton’un bir gezegenin oluşumunda olduğu gibi, Güneş Sistemi’nin ilk zamanlarında bir gaz ve toz ortamında oluşan bir kayalık çekirdeğin etrafına kütleçekimi ile daha fazla malzeme toplamasıyla oluştuğunu düşünüyorlardı. Ancak Plüton’u şimdiye kadar en yakından inceleyen Yeni Ufuklar uzay aracı ve 67P/Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızını inceleyen Rosetta uzay aracından gelen veriler Plüton ve 67P kuyrukluyıldızı arasındaki benzerlikleri ortaya çıkarmıştı.
Plüton’un Sputnik Planitia adı verilen bölgesindeki azot bakımından oldukça zengin olan buzun bu araştırma açısından oldukça ilgi çekici oldu. Araştırmacılar Yeni Ufuklar’dan gelen verileri kullanarak Plüton’un üzerinde ne kadar azot olduğunu ve atmosferinden ne kadar azotun kaçtığını tahmin ettiler. Bunun yanı sıra, 67P kuyrukluyıldızı için Rosetta’dan gelen azot verisini göz önüne alıp bunu Plüton’un kütlesine göre ölçeklendirdiler. Buradan elde ettikleri bulgular Plüton’un 67P gibi milyarlarca kuyrukluyıldızın birleşmesiyle oluşabileceğini öngören modeller ile uyumlu oldu.
Southwest Araştırma Enstitüsü’nden Christopher Glein çalışmaları ile ilgili şunları söylüyor,
“Biz Plüton’un oluşmasını açıklayan ‘dev kuyrukluyıldız’ adını verdiğimiz bir kozmokimyasal bir modeli geliştirdik. Buzul içindeki öngörülen azot miktarı ile eğer Plüto’nun kabaca bir milyar kuyrukluyıldız veya 67P kuyrukluyıldızının kimyasal bileşenine benzer diğer Kuiper Kuşağı cisimlerinin toplanıp bir araya gelmesiyle oluşsaydı olası azot miktarı arasında şaşırtıcı bir tutarlılık bulduk.”
Bu kuyrukluyıldız modeline ilave olarak, araştırmacılar Plüton’un Güneş’inkine benzer olan kimyasal bileşimlerle çok soğuk buzlardan oluşmasını ele alan bir modeli de ele aldılar. Bu modelin incelenmesiyle, Plüton’un sızan atmosferini daha iyi anlayabilmeyi uman araştırmacılar ne kadar azotun Plüton’un dışına, uzaya kaçtığını çözmeye çalıştılar.
Bu sırada, Plüton’un atmosferindeki karbon monoksit miktarını da bağdaştırmaları gerekiyordu ama her iki model de bu miktarın ne kadar az olduğunu açıklayamadı. Bunun için de, kayıp karbon monoksitin Plüton’un yüzeyi altında donmuş ve tuzaklanmış olduğunun muhtemel olduğunu göz önüne aldılar. Belki de Plüton’un yüzeyi altında bir yer altı okyanusu var!
Bu çalışma ile ilgili yaptıkları açıklamada, araştırmacılar kimyayı bir dedektif aracı gibi kullanarak Plüton’un günümüzden geçmişe olan belirli özelliklerini izleyebileceğimizi vurguluyorlar.
Dr. Gökhan Atmaca
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
Kuark Bilim Topluluğu Bilim Sitesi Kuark.Org’u Facebook’ta Takip Edebilirsiniz.
Referanslar:
Neel V. Patel, Pluto may be made up of a billion comets, Popular Science
Michelle Starr, Pluto May Not Be a Planet, But It Could Be Made Out of Millions of Comets, Science Alert
Görsel: NASA/Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory/Southwest Research Institute
