ABD’den bilim insanları ilgi çekici bir keşif gerçekleştirdiler. Dragonfly 44 adı verilen büyük bir galaksinin neredeyse tamamının karanlık maddeden oluştuğunu buldular. Üstelik bu galaksinin kütlesi içinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi’nin kütlesine de neredeyse eşit.
Bu karanlık galaksi her ne kadar geçtiğimiz yıl keşfedilmiş olsa da karanlık olması yeni açığa çıktı. Coma kümesinde dağılan galaksiler arasında Samanyolu Galaksisi kadar büyük olan onlarca cisim vardır ama parlaklıkları Samanyolu’na göre 100’de 1’dir. Yoğunluğu aşırı derecede düşük ve görünür yıldız sayısı da bu denli düşük olan galaksilere ultradifüze galaksiler denilmektedir. Bu tür galaksilerin büyüklüğü göz önüne alındığında onları bir arada tutan şey ise alışılmadık büyüklükte olan karanlık madde olabilir. Dragonfly 44 galaksisi bu ultradifüze galaksilerden biridir. Yale Üniversitesi’nden Pieter van Dokkum’un liderliğindeki bir araştırma grubu Dragonfly 44 galaksisinin kütlesini ölçtüler ve görünen o ki, elde edilen kütle değeri Samanyolu’nun kütlesine benzer bir değerde. Kütle ve parlaklık ölçümlerini birleştiren araştırma grubu, Dragonfly 44’ün %99.99’unun karanlık maddeden oluştuğu sonucuna vardı.
Araştırmacıların ölçümlerindeki anahtar nokta 333 milyon ışık yılı uzaklıktaki bu ultradifüze galaksinin 656 nanometrede hidrojen-alfa soğurma çizgisi yakınındaki tayfıydı. Galaksideki farklı yıldızlar farklı hızlarda hareket ettikleri için, nominal soğurma çizgisi galaksinin yıldız içeren kısmı yani merkezinin kütlesi ile ilgili olabilen bir pik genişliğine genişletilmiştir. Esasında, çok daha büyük kütle beraberinde daha güçlü merkezcil kuvvetler, daha geniş aralıkta hızlar ve dolayısıyla daha geniş bir pik getirir. Tayf ölçümleri ve modellemeler Dragonfly 44’ün karanlık madde halosundaki kütle ve dolayısıyla galaksinin toplam kütlesi için bir tahmin imkanı vermiştir.
Samanyolu’nun kütlesine yakın bir kütleye sahip olmasının yanı sıra, Dragonfly 44 karanlık madde galaksisi böyle loş bir galaksi için anormal sayı olarak kabul edilebilecek 100’e yakın küresel kümeleri kapsamaktadır. Araştırmacılara göre, Dragonfly 44’ün büyük kütlesi ve küme popülasyonu daha hafif ultradifüze galaksiler için makul olan senaryoları ekarte etmiş görünüyor. Bu senaryolarda ultradifüze galaksiler geleneksel olarak sonradan şişmeye başlaması gerekiyordu. Bunun yerine araştırmacılar, Dragonfly 44’ün süpernova patlamaları veya bazı başka süreçlerle erken yaşta yıldız oluşumunun bastırılmış olduğu “hatalı” bir galaksi olmasının daha olası olduğunu tartışıyorlar.
Bu araştırmaya ait bulgular Astrophysics Journal Letters dergisinde yayınlanmıştır.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Referanslar:
Steven K. Blau, A large galaxy made almost entirely of dark matter, Physics Today
https://en.wikipedia.org/wiki/Ultra_diffuse_galaxy
