1929 yılında, Edwin Hubble evrenin genişlediğini keşfetmişti. Bu bizim etrafımızdaki galaksilerin uzayın kendisinin de genişlediği için bizden uzaklaştıkları anlamına geliyor. Ancak bilim de sürekli olarak değişiyor. Bu hafta Hubble Uzay Teleskobbu ile çalışan astronomlar evrenin önceki düşünülenden daha hızlı genişlediğini belirlediler. Buna göre evrenin beklenenden yüzde 5 ile 9 arasında daha hızlı genişlediği belirtiliyor.
2011 yılında Nobel ödülü kazanan Adam Riess’in öncülük ettiği bilim insanları 19 galaksideki Cepheid adı verilen yıldızları inceleyerek evrenin genişleme hızının arttığını buldular. Bu Cepheid yıldızları ömrünün sonuna gelen ve parlaklıkları periyodik olarak değişen yıldızlardır. Bu parlaklık değişimleri sayesinde astronomik uzaklıklar hesaplanabilir[1]. Bu çalışmada, araştırmacılar yıldızların gözlenen parlaklığını onların gerçek parlaklıkları ile kıyasladılar ve bunların uzaklıklarını çok uzak galaksilerdeki yıldız patlamalarına kadar hesapladılar. Bu uzaklıklar uzayın genişlemesi ile kıyaslandı. Uzayın genişlemesi ise basık galaksilerden gelen ışığın nasıl gerildiğinin gözlenmesi ile hesaplanmaktadır. Bu iki değer evrenin ne kadar genişlediğinin bir ölçüsü olan Hubble sabitine eklendi. Böylece yeni Hubble sabiti değeri megaparsek başına saniyede 73.2 kilometre oldu. Araştırmacılar Wilkinson Mikrodalga Anizotropi Aracı (WMAP) ve Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Planck uydu öngörüleri ile bu değeri kıyasladıklarında, evrenin yüzde 5 ve 9 arasında daha hızlı genişlediği ortaya çıktı.
Evrenin genişleme hızı ile ilgili bu ayrılığın ardında birkaç sebep olabilir. İlki galaksiler arasını dolduran karanlık enerji. Karanlık enerjinin büyüyen gücü ile galaksiler arası uzaklık artabilir. İkincisi karanlık ışınım olarak bilinen ışık hızına yakın hızda hareket eden yeni atom altı parçacıklarının öngörüleri yanıltıyor olması. Bir diğer olası sebep ise uzayın “karanlık” elementleri. Karanlık madde bizim henüz bilmediğimiz bazı garip karakteristiklere sahip olabilir.
Bu şaşırtıcı bulgu Adam Riess’e göre, evrenin yüzde 95’ini oluşturan karanlık enerji, karanlık madde ve karanlık ışıma gibi ışık yaymayan evrenin gizemli parçalarının anlaşılması için önemli bir ipucu olabilir.
Son olarak, bu bulgu Einstein’ın genel görelilik ilkesini test etmek için denenebilir. Hubble sabiti ile ilgili bu düzetlme daha öncekinden daha hassas. Daha önce yüzde 3.3 olan belirsizlik, yeni değer ile yüzde 2.4 civarındadır. Bir grup astronom ise Hubble sabitindeki bu belirsizliği yüzde 1’e düşürmeye çalışıyor.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Referanslar:
Diğer detaylara Astronomi Diyarı sayfasından da ulaşabilirsiniz.
