2011 yılında İtalya’da OPERA deneyinde fizikçiler nötrinoların ışıktan hızlı olabileceğine dair bulgularla karşılaşmışlardı. Çünkü bu parçacıkların İsviçre’deki CERN’den İtalya’ya olan 730 kilometrelik mesafeyi beklenenden 64 nanosaniye kadar daha erken aldığı ölçülmüştü. Ancak sonraları bunun OPERA deney sistemi ile ilgili bir hatadan kaynaklandığı ortaya çıkmıştı. Bu gelişmelerden sonra yıllar boyunca OPERA deneyi ile ilgili ölçümler devam etti. 16 Haziran 2015’te ise İtalya Ulusal Nükleer Fizik Enstitüsü’ndeki OPERA deneyinin CERN’den gönderilen müon-nötrino demetinde bir tau nötrinonun beşinci kez bulunduğunu tespit ettiği duyuruldu. Bu şu anlama geliyordu, CERN’den müon nötrino olarak ayrılan bir parçacık 730 kilometrelik yolculuğu sırasında bir “salınım”a uğrayarak bir tau nötrinoya dönüşüyor.
İtalyan fizikçi Giovanni De Lellis, beşinci tau nötrinonun algılanmasının son derece önemli olduğunu söylüyor. Bir müon nötrino demetinde tau nötrinoların görünmesinin keşfini kesinlikle bildirebileceklerini de belirtti.
Doğada üç tür nötrino vardır: elektron nötrino, müon nötrino ve tau nötrino. Ama nötrinolar parçacık dünyasının bukalemunları gibi görünüyorlar. Çünkü onlar bir diğerinden başkasına değişebiliyorlar. Bu olgu “salınım” olarak adlandırılıyor ve nötrinolar madde içinde uzun mesafelerde yol aldıklarında ortaya çıkıyor. Bu süreç ise doğrudan nötrinoların çok az olan kütlesi ile ilişkilidir.
2006 yılında CERN’de ilk birkaç müon nötrino tespit edildikten sonra, bu deney 2008 yılından 2012’nin sonuna kadar veriler topladı. İlk tau nötrinoa ise 2010 yılında gözlenmişti. İkinci ve üçüncüsü 2012 ve 2013 yıllarında keşfedilirken dördüncüsü 2014 yılında bir yayınla duyurulmuştu.
Bilim insanları OPERA deneyi ile ilgili verileri incelemeye devam edecek. Çünkü müon nötrino salınımlarından başka tau nötrino oluşumları da olabilir. OPERA deneyi için geliştirilen teknolojiler nötrino fiziği ve diğer alanlardaki gelecek deneylerde de kullanılacak.
Nötrinoyu tanımladığımız ve nasıl gözlemlendiğini açıkladığımız “Nötrino Nedir? Nasıl Gözlemlenir?” başlıklı yazımızla devam edebilirsiniz.
Gökhan Atmaca, Bilim Uzmanı (MSc.)
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak:
Phys.org
