2014 yılı Nobel Fizik Ödülü, hatırlarsak, önemli bir buluş olan mavi ışık yayan diyotun (LED) mucitlerine verilmişti. Kırmızı ve yeşil LED’ler 1960’lı yıllardan beri üretiliyorken, mavi ışık yayan bu diyorların yapılması ancak 90’lı yıllarda mümkün oldu. Bu ilerlemede yüksek kaliteli galyum nitrür elde edilmesinin büyük bir payı da vardır. Mavi ışığı beyaza dönüştürerek mühendisler şimdi bunu bilgisayar ekranları ve akıllı telefonlar gibi her yerde kullanıyorlar. Son zamanlarda ise başka bir uygulama alanı daha oluştu: sokak lambaları. Bugüne kadar, ABD’nin Los Angeles şehrinde 155 binden fazla LED aydınlatması sayesinde belediye hem enerji faturalarında hem de ışık kirliliğinde bir azaltma elde etmiş oldu. Los Angeles Sokak Aydınlatma Bürosu yöneticisi Ed Ebrahimian “gelecek 5 ila 10 yıl içerisinde büyük bir dönüşüm ile karşı karşıya kalacağımızı” düşündüğünü söyledi.
ABD Enerji Bakanlığı’na göre ABD’nin enerji tüketiminin 2030 yılında yüzde 46 düşmesi öngörülüyor. Buna neden olan tek bir şey var o da LED’lerin kullanımı! Bu peki maliyet açısından ne anlama geliyor? Bugün ki fiyatlarla 30 milyar dolardan daha fazla bir tasarruf demektir.
Graph: Katie Peek
Daha İyi Ampüllerin Maliyeti
Evlerde kullanılan LED’ler pahalı bir geçmişe sahiptir, ortalama bir fiyat söylemek gerekirse neredeyse 70 dolardır. Bu da bugün ki ABD ampül pazarının neden sadece yüzde 2.3’ünü oluşturduklarının bir göstergesidir. Ancak bu değişiyor. Analistler fiyatların 2025 yılında 3 doların altına düşeceğini tahmin ediyorlar. 2020 yılında alınacak sıkı verimlilik standartlarının etkisiyle uzmanlar LED’lerin çok daha fazla evin içine girmesini bekliyorlar. Bu durum ise ampül pazarında önemli bir değişime yol açabilir. Neden mi? LED’ler normal ampüllerden 30 kat daha uzun bir ömre sahip. Dolayısıyla LED ampüllerin değişim sıklığı çok daha az olacaktır. Bu da ampül üreticileri için bir sorun olabilir!
Akkor ampüllerin ne kadar verimsiz olduğu ortada – elektrik faturalarınızı hatırlayın. Yazının başında bahsettiğimiz Nobel Ödülü’nü alan Shuji Nakamura tarafından kurulan Soraa isimli şirket son zamanlarda mavi yerine mor-yayan yarıiletkenler kullanarak beyaz LED’lerin soğuk renk tonunu biraz daha “ısıtmak” için bir yöntem geliştirdiler. Böylece akkor ampüllerin renk tonuna yakın bir aydınlatmaya kavuşurken elektrik faturalarımız çok daha ekonomik olabilir.
Bu yazı Popular Science dergisinin Ocak 2015 sayısında yer alan bir makalenin özetidir.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak: Popular Science
