Ceres ve Plüto gibi küçük gezegenler evrende yaşamın nereden geldiği ve yaşamın nerede olabileceğini anlamamız için kritik olabilir. İşte bu sebeple Ceres ve Plüto için yıllar önce başlatılan projeler bugünlerde ilk meyvelerini vermek üzere. Daha önceki bir haberimizde, New Horizons isimli uzay aracının Plüto yolunda Dünya’dan 4.6 milyar kilometre ötede uyandırıldığı bilgisini sizlerle paylaşmıştık. Bu uzay aracının 14 Temmuz 2015’te Plüto’ya varması bekleniyor.
Bugün ise Plüto’dan daha küçük bir cüce gezegen olan Ceres’e doğru yolculuk etmekte olan Dawn isimli küçük bir robot hakkında yeni gelişmeler var ve bunlardan bahsedeceğim. Uzaya fırlatılışının yedinci yılının sonlarında Dawn uzay aracı Asteroid Kuşağı içine olan 5 milyar kilometrelik yolculuğun sonuna yaklaşıyor. Güneş ve Plüto arasındaki keşfedilmemiş en büyük cisim olan Ceres’e saatte 720 km hızla yaklaşıyor. Önümüzdeki Mart ayında Ceres’e ulaşması planlanan Dawn, 950 kilometre çapındaki Asteorid Kuşağı’nın en büyük cismini inceleyecek. Teknik olarak Ceres bir asteroid ve cüce gezegen olarak düşünülse de, bazı bilim insanları Ceres’i Güneş Sistemi’nin en küçük gezegeni olarak görüyor.
Hubble gibi güçlü, sofistike teleskoplar Dawn uzay aracı Ceres‘in etrafındaki yörüngeye girdiğinde Dawn’ın göreceklerinin sadece ipuçlarını toplayabilir. Kahverengi, kraterli, kil benzeri bir yüzey olması muhtemel. Ancak atmosfer veya donmuş su püsküren “cryovolkanlar” benzeri daha fazla heyecan verici şeylerle karşılaşabilir Dawn.
Asteroid Kuşağı’nda bir gezegen mümkün olabilir mi? Dawn uzay aracı belki de bu soruya açıklık getirebilir. Yazının başında yer alan Hubble Teleskobu’nun 2004’te yakaladığı görüntüye bakarsak bu cismin planetoit/küçük gezegen gibi göründüğünü söyleyebiliriz. Dawn’ın Ceres yolunda gönderdiği yeni görüntüler bu tür soruları artırabilir:
Ceres’te yaşam var mıdır? Asteorid kuşağındaki en büyük cisimde yaşama ne dersiniz? Ceres’in yüzeyi altında bir sıvı okyanus saklı olabilir. Diğer dünyalarda yaşam arayan biyologlar için bu heyecan verici olabilir. En azından Dünya dışında bir yerde su olabilir, belki yaşam da. Kaldı ki 2014 yılının Ocak ayında Herschel Uzay Teleskobu’nda çalışan astronomlar Cere’in orta enlemlerinde su buharı tespit ettiklerini bildirmişlerdi -ilgili haberimiz için tıklayın. Dolayısıyla Ceres astrobiyolojik açıdan da kesinlikle ilgi çekici ve NASA Dawn misyonu ile buna yatırım yapmış durumda.
Ceres cüce gezegeni ve 27 Eylül 2007’de uzaya fırlatılan Dawn uzay aracının neden bu misyon içinde olduğuna dair bazı bilgiler verdikten sonra, Dawn uzay aracının Ceres ile ilgili yapılacaklar listesini şöyle özetleyebilirim:
- 6 Mart 2015: Dawn uzay aracı Ceres’in etrafındaki yörüngesine ulaşmış olacak. Ancak bu tarih konusunda sıkıntılar yaşanabilir. Bilim insanları Ceres’in kütleçekiminin doğasını tam olarak bilmiyorlar. Kütleçekimi bu uzay aracının yolculuğunu etkileyeceği için hesaplamalar tutmayabilir ve öngörülen zamanın dışında varış sağlanabilir.
- 23 Nisan 2015: Uzay aracı Ceres’in tam olarak 13500 kilometre yukarısında başlangıç yörüngesine oturacak. Buradan fotoğraflar çekecek, cüce gezegenin yüzeyini analiz edecek ve su buharının varlığına dair kanıt var mı yok mu ona bakacak.
- 10 Haziran 2015: Dawn Ceres’e yaklaşmaya devam edecek, 4400 kilometre.
- 15 Ağustos 2015: Ceres’in 1500 kilometre yukarısında ve yüzeyin genişletilmiş bir haritasını çıkaracak. Farklı açılardan yakalanan fotoğraflarla araştırmacılar Ceres’in 3 boyutlu görünümünü oluşturacaklar.
- 20 Aralık 2015: İlk yörüngesinden 40 kat daha yakınlaşacak olan Dawn, Ceres’ten tam 370 kilometre yukarıda. Buradan çok daha ayrıntılı gözlemler yapabilecek. Ceres’in kütleçekimi alanı haritalanacak. Cüce gezegenin iç yapısındaki kütle dağılımının nasıl olduğu ortaya çıkarılacak. Eğer varsa yüzey altı okyanus da bu şekilde bulunmuş olacak. Uzay aracı gama ışını ve nötron spektrometrelerini kullanarak Ceres’in kabuğu ve iç yapısındaki farklı elementlerden gelen emisyonlar ölçülmüş olacak. Dolayısıyla Ceres’in nelerden oluştuğu çözülmüş olacak.
- Haziran 2016: Dawn uzay aracının görevi bitiyor. Dawn’ın yakıtı ve güneş panelleri birkaç yıl daha “yaşaması” için ancak yeterli. Ancak gücü bittiğinde bile yüzlerce yıl Ceres’in yörüngesinde kalmaya devam edecek (Ceres’teki ilk çöpümüz olacak).
2015 yılında Dünya’dan çok uzaklarda önemli bilimsel keşifler yapılacak. Bizimle bu keşifleri takip edebilirsiniz.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
Kaynak:
http://www.popsci.com/nasa-dawn-mission-to-visit-ceres-planet-in-the-asteroid-belt
