Önemli bilim olaylarının yaşandığı bir yılı daha geride bıraktık. Bilim ve teknoloji geliştikçe, yeni bilgilerin elde edilmesi ve bu bilgilerin teknolojiye dönüşmesi de giderek hızlanmaktadır. Bu nedenle son birkaç on yıldır bilim ve teknolojideki gelişmelerin ne kadar hızlı bir şekilde yaşandığına şahit oluyoruz. Dolayısıyla her yıl geriye dönüp neler olduğuna bakıp bir liste çıkarmak karmaşıklaşıyor. Çünkü yapmaya çalışacağımız liste oldukça kabarık.
Kuark Bilim Topluluğu Bilim Sitesi’nde yazar arkadaşlarımla birlikte 2014 yılı içerisinde 300’ü aşkın haber ve makaleyi hazırlayıp yayına sunmuşuz. Bu yayınladığımız haberlerin içerisinden KBT Bilim Sitesi yazarları arasında oylama yaparak geleceğimize etki edecek yılın bilim olaylarını belirlemeye çalıştık. Elbette ki, bazı başka önemli bilimsel gelişmeleri web sitemizden yayınlayamadık ama onlardan birkaçına listemizin sonunda yer vereceğiz.
Öncelikle daha önce yayınladığımız yılın bilim olayı “Rosetta Misyonu: Bir Kuyrukluyıldıza İniş Yapmak” Science, Physics World gibi birçok saygın bilim dergisi tarafından yılın en çarpıcı gelişmesi olarak değerlendirildiğini belirtmek isterim. Bu konuyu birçok kez ele aldık ama bu yazı içerisinde bir kez daha söylemek istediğim, bu misyon insanoğlunun ufkunu, hayal gücünü bir adım daha öteye taşıdı. Avrupa Birliği vatandaşlarının ceplerinden proje boyunca sadece bir sinema bileti değerinde bir miktarla oluşan bütçeye sahip bu misyon ile ilk kez Güneş’e doğru hızla gitmekte olan bir kuyrukluyıldıza milyarlarca kilometre yol kat ettikten sonra bir robotu yüzeyine indirmeyi ve ondan görüntü almayı hatta elimiz kolumuz olmasını sağlamayı başardık. Geldiğimiz son nokta budur. Artık bilim insanları için bizler için yeni hedefler var ortada. Yazımızdaki liste içerisinde birkaç madde var ki bu yeni hedefler konusunda fikir verebilir. O zaman listemize hangi gelişmeleri eklemişiz, görelim.
#2 Kas Hücreleri ile Yürüyen Biyorobotlar
Bu yıl çok yeni bir araştırma alanın ilk adımlarının atıldığını söyleyebiliriz. Biyorobotlar konusunda çok sayıda çalışma yapıldı belki de ama Illinois Üniversitesi’nden mühendislerin geliştirdiği kaslı biyorobotlar, yürümek için kas hücrelerini kullanabilmeyi başardılar. Cerrahi robotik, damar içi ilaç dağıtımı, akıllı implantlar gibi sayısız uygulamalarda bu biyolojik makineler kullanılabilecek.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/07/kas-hucreleri-ile-yuruyen-biyorobotlar-gelistirildi/
#3 MIT Araştırmacılarının Geliştirdiği Koşan Zıplayan Çita Robotu
Bu robot koşuyor zıplıyor. MIT araştırmacıları tarafından geliştirilen çita robotu geliştirilen yeni bir algoritma ile saatte 50 kilometre hızla koşmaya bir adım daha attı. Bu teknoloji ise uygulama olarak en çok savunma teknolojilerinde yer bulacak gibi görünüyor.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/09/mit-arastirmacilarinin-gelistirdigi-cita-robotu-kosuyor-zipliyor/
#4 Dünya’nın En Büyük Güneş Enerjisi Tarlası Faaliyete Geçti
Şubat ayında ABD’de Mojave Çölü üzerinde 392 MegaWatt’lık güç üretimiyle Dünya’nın en büyük güneş enerjisi tesisi 3500 dönümlük bir arazi üzerinde faaliyetine başladı. 2.2 milyar dolarlık maliyeti olan bu tesis sayesinde karbon emisyonundan yıllık 450 bin ton tasarruf edilmesi bekleniyor. Bu tesisin en önemli yanı ise gelecek diğer tesislerin yapımına örnek teşkil etmesi.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/04/dunyanin-en-buyuk-gunes-enerjisi-tarlasi/
#5 İnsanlık tarihinde görülmemiş yüksek oranda karbondioksitle yaşıyoruz
Bilmiyorum bu haberi okumuş muydunuz ama ne kadar büyük bir sıkıntı içinde olduğumuzun en önemli işaretiydi. Son 15 MİLYON yılın en yüksek karbondioksit oranı ile yaşadık 2014 yılında. Görünen o ki, bu karbondioksit oranındaki artış devam edecek.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/05/insanlik-tarihinde-gorulmemis-yuksek-oranda-karbondioksitle-yasiyoruz/
#6 Dünya’da ilk kez canlı bir organın yenilenmesi başarıldı
Rejeneratif tıpta amaçlardan biri insan vücudunun kendi tamir mekanizmalarından yararlanmak ve bir hastalığın tedavisinde bunu kontrollü bir şekilde kullanmaktadır. Yılın bilim olayları arasına aldığımız bu gelişme de rejeneratif tıbbın ilk önemli örneği olarak gösterebiliriz. Edinburgh Üniversitesi’nden araştırmacılar FOXN1 adı verilen bir protein sayesinde ilk kez canlı bir organın yenilenmesini sağlayabildiler.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/04/dunyada-ilk-kez-canli-bir-organin-yenilenmesi-basarildi/
#7 3D yazıcı ile üretilen ilk araba
Artık uzayda uluslararası uzay istasyonu bir 3 boyutlu yazıcı sayesinde Dünya’ya eskisi kadar bağımlı bile değil. Çünkü 3 boyutlu yazıcılarla üretebileceğiniz, baskısını alabileceğiniz şeylerin bir sınırı yok gibi. İşte bunlardan biri, 3 boyutlu yazıcı ile baskıdan çıkmış bir arabayı kullanmak ister misiniz?
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/09/3-boyutlu-yazici-ile-uretilen-dunyanin-ilk-arabasi-strati/
#8 NASA’nın Orion ve Morpheus Uzayaraçlarının İlk Test Uçuşları
NASA 2021 yılında ilk insanlı uçuşu gerçekleştireceği Orion uzayaracının ilk test uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. Daha önce Morpheus gezegen iniş aracının ilk test uçuşu başarıyla gerçekleşmişti. Gelecek 10 yıl içinde bu iki uzay aracı insanların dış uzayla olan fiziksel temasları için önemli rol oynayacaklar.
Ayrıntı:
Orion, http://www.kuark.org/2014/12/nasanin-orion-uzay-aracinin-ilk-test-ucusu-sorunsuz-gerceklesti/
Morpheus, http://www.kuark.org/2014/05/nasanin-morpheus-inis-araci-ilk-test-ucusunu-basarili-olarak-gerceklestirdi/
#9 Elektrik üreten t-shirt’ler
Bilimdeki ilerlemeler teknolojiye de yansıyor. Akıllı telefonlar ya da tabletlerin en büyük sorunu elektrik ile beslenmeleri. Giysilerimiz bu sorun için bir çözüm yolu sunabilir mi?
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/05/t-shirtler-elektrik-uretiyor/
#10 Google kendi kuantum işlemcisini yapacak
Google bu yıl önemli yatırımlar yaptı. Örneğin bir robot ordusu kuracak kadar çok sayıda robot şirketi ya satın aldı ya da ortak oldu. Google araştırmacıları NASA ve üniversitelerdeki bilim insanları ile bir araya gelerek kuantum bilgisayarlar konusunda kafa yormaya başladılar. Bu şu anlama gelir, kuantum bilgisayar teknolojisi beklediğimizden daha hızlı gelişebilir ve ilk uygulamalarını daha erken görebiliriz.
Ayrıntı:
http://www.kuark.org/2014/09/google-kendi-kuantum-islemcisini-yapacak/
Evet yüzlerce yayınımız arasından zorlu bir seçimle oluşturduğumuz listemiz bitti. Belki de listenin içerisinde yer alması gereken çok daha önemli gelişmelerin olduğunu düşünebilirsiniz ama ayrım yapmak zor.
Listemiz dışında örneğin Nature kanser çalışmalarından ve Ebola virüsünü yılın bilim olayları arasına eklemiş. Physics World dergisi ise fizik üzerine 10 önemli gelişmeyi listelemiş. Çok farklı listelere ulaşmak mümkün ve bunlar ilgili dergilerin editörlerine göre değişebiliyor. Biz de Kuark Bilim Topluluğu bilim yazarlarının “yılın ilk 10 bilim olayı” listesini oluşturmuş olduk. Yeni çalışmalarımızda görüşmek üzere.
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
