Yukarıdaki görüntünün merkezinde toz ve gaz halkaları ile çevrelenmiş Güneş benzeri bir yıldız olan HL Tau görülmektedir. HL Tau’nun kalbini hiç duymamış olabilirsiniz ama bu görüntü bir gezegen sisteminin doğumunun ilk yüksek çözünürlüklü görüntüsü olarak astronomi yıllıklarında yerini almış olacak. Atacama Büyük Milimetre/milimetrealtı Dizisi ALMA Şili’nin kuzeyinde bir uluslararası gözlemevi olarak bu görüntünün elde edilmesinde bilim insanları tarafından kullanılmıştır. Böylece uzak bir yıldız sisteminin göksel bir ultrasonu yani HL Tau yıldızının etrafında oluşmakta olan bir gezegen sisteminin ilk oluşum evreleri başarıyla ortaya çıkarılmış oldu.
Bazen HL Tauri olarak da adlandırılan HL Tau Boğa (Taurus) takımyıldızından 450 ışık yılı uzaklıktadır. Bu yıldız çok sayıda çalışmanın konusunu oluşturmakta ve araştırmacılar zaten yıldızın etrafındaki yörüngede en azından bir embriyonik gezegen (doğmakta olan bir gezegen) olduğunu keşfetmişlerdi ama bunu ilk elden gözlemlemek mümkün olmamıştı. Araştırmacılar yıldızın etrafında bir toz diskinin ve diğer gezegenleri oluşturabilecek malzemelerin olduğunu biliyorlardı ve diskin manyetik alanı daha önce gözlemlenebilmişti. Fakat ALMA’nın yüksek çözünürlüklü özelliği ile gezegenlerin doğumunun bu güzel görüntüsünü elde etmiş oldular.
Yukarıdaki görüntüde HL Tau halkalı diskin tam merkezinde parlıyor. Kendisini çevreleyen parlak halkalar yıldızın etrafındaki yörüngede bulunan sadece toz ve gazdır. Fakat bunlar HL Tau etrafında dönmekte, toz parçacıkları birbiri ile çarpmakta, sonra birbirine yapışıp büyük, daha büyük gövdeler haline gelmektedir. Eninde sonunda, bu gövdeler gezegenimsi yapılara bürünecek, toz ve gazdan yeterince temizlendiğinde görüntüdeki karanlık halkaların olduğu kısımda gezegenlerin ilk evrelerinin izi görülmüş olacak.
Aşağıda kendi Güneş sistemimiz (sağ) ile HL Tau’nın gezegen diski (sol) arasındaki kıyaslamayı görebilirsiniz. Buna göre HL Tau’nun gezegen diski çok daha büyük uzaklıklara sahip. Bilim insanları HL Tau’nun Güneş’imizden daha küçük olmasına rağmen oluşturduğu toz ve gazdan oluşan gezegen diskinin kenarının yıldızından uzaklığı Neptün ile Güneş’in arasındaki uzaklıktan üç kat daha büyüktür.
ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)
Gökhan Atmaca, MSc.
Takip: twitter.com/kuarkatmaca
İletişim: facebook.com/anadoluca
–> Güneş Sistemi’nin oluşumunun ayrıntılarını merak ediyorsanız, ilgili yazımız.
