Einstein’ın genel görelilik teorisi ile öngörülen ultrayoğunluklu çökmüş gök cisimleri olan karadelikler bir şekilde zar gibi davranan olağanüstü kütle çekiminden dolayı ışık dahil hemen hemen her şeyi içine çeker ve dışarıya hiçbir şey sızdırmaz.
Şimdi, ilk defa, gökbilimciler dev bir karadeliğin kozmik bir “çerezi” nasıl tükettiğini izlemek için bir şansa sahip olabilirler.
Mart veya Nisan ayında, Samanyolu’nun merkezine doğru savrulmuş G2 adlı bir gaz bulutunun Sagittarius A* adlı karadelik ile çarpışması bekleniyor. Sagittarius A* karadeliği Dünya’dan sadece 26 bin ışık yılı uzaklıktadır. O hâlde diyebiliriz ki, aslında bu olay 26 bin yıl önce çoktan gerçekleşmişti.
Bu gaz bulutunun kütlesi üç Dünya kütlesi kadardır ve dört milyon Güneş kütlesine sahip bir karadelik ile kıyaslanamaz bile.
Gökbilimciler bir karadeliğin bir anlamda kaşıkla beslenmesine tanık olmanın çok nadir ele geçen bir fırsat olduğunun farkındalar. Bu gaz bulutu karadeliğe ulaşacak mı? Eğer öyleyse, ne kadar hızlı olacak? Karadelikten bir jet veya bir tür sızma şeklinde gaz püskürmesi olacak mı? Bu nadir ele geçen fırsatta bu sorulara cevap arayacak bilim insanları.
Eğer karadelik oldukça büyük olan bulutu silip süpürürse, bu bulutu tam anlamıyla sindirme süreci aylar yıllar alabilir. Sonunda gaz püskürmeleri ile sonuçlanabilir. Spiraller içe doğru kıvrıldıkça, milyarlarca derece sıcaklığa erişilebilir, bu durumda bu gaz bulutu son bir defa radyo dalgalarından X-ışınları aralığında radyasyon yayabilir. Bu çarpışma bu şekilde gerçekleşmese bile, bu gaz bulutu ile karadeliğin karşılaşması her büyük galaksinin merkezinde yer aldığı düşünülen büyük karadeliklerin beslenme alışkanlıkları hakkında fikir verebilir.
İlk aşamada gaz bulutu karadeliğin kütle çekimi etkisiyle bir spagettiye benzer bir iplikçik gibi uzamış bir şekilde Sagittarius A* adlı karadeliğe en yakın konumunu alır. Modeller 31 Mart gibi veya üç hafta içinde bunun gerçekleşeceğini öne sürüyor.
En yakın konumda, karadelikten buluta olan uzaklık Dünya ile Güneş arasındaki uzaklıktan yaklaşık 200 kat daha fazla olacaktır. Bununla birlikte, geçiş karadeliği çevreleyen ve beslediğine inanılan dönen madde diskinin dış kenarına yeterince yakın durumda olabilir.
Teleskoplarla algılanabilen X-ışınları ve radyo dalgaları üretebilen bu türden bir karşılaşma şok dalgaları üretir. Eğer bulut merkezinde bir yıldız içeriyorsa, bazı gökbilimcilerin öne sürdüğüne göre bu güçlü bir şok ve daha fazla ışık üretilmesine neden olabilir.
Haberin diğer ayrıntılarına kaynaktan inceleyebilirsiniz, gökbilimciler gibi bu karşılaşma anını biz de merakla bekliyor olacağız.
Gökhan Atmaca, MSc. twitter.com/kuarkatmaca
Kaynak:
http://www.nytimes.com/2014/02/18/science/its-snack-time-in-the-cosmos.html?_r=0
Ayrıca şu yazıyı da inceleyebilirsiniz: Stephen Hawking: “Karadelikler diye bir şey yok.”