Gürültüyü engellemek için daha basit bir çözüm var: o da fazla gürültü! Daha iyi uyumak ister misiniz? Basit ve karmaşık olmayan bir çözümü var, gürültüyü artırın sonrası tatlı rüyalar. Nasıl mı?
Uykusuzluk çeken insanlar için bazı şirketler optimize edilmiş gürültü yapan makineler bile satıyorlar. Daha iyi bir uyku için gürültü yapan bir makineyi neden almalıyım diye düşünebilirsiniz ama sakın ön yargılı olmayın. Bu beynimiz ve kulaklarımızla ilgili bir durum. Konuya açıklık getirme zamanı şimdi!
Kısa bir cevabımız var, tüm sorularınıza karşı: “Gürültüden gürültüye fark var”. Yani beyaz gürültü daha iyi gürültü demektir. En azından bazı “uykucu”lar için.
Öncelikle beyaz gürültüyü tanımlayalım, değişik ve rastgele frekansların bir şekilde üst üste eklenmesi ile oluşturulan gürültüyü beyaz gürültü olarak tanımlamak mümkün. Ancak bütün frekanslarda eşit yoğunluklarda dağılım söz konusu!
Beyaz gürültü teknik bir tanımını kullanırsak eğer tüm duyulabilir frekanslar genişliğinde yayılan uyumlu bir gürültü olarak tanımlanabilir. Müzisyenler şöyle de tanımlayabilir, bir orta C notası çalmak için, 261.6 Hertz frekansında bir şeyler çalarsınız. Beyaz gürültü, insan kulağının duyabildiği düşükten yükseğe her bir frekansta eşit miktarda yoğunluğa sahiptir. Bu sesin en önemli özelliği budur. Peki nasıl bir şeye benzer? Uğultuyu andırsa da okyanusların dalga sesi, rüzgarda salınan ağaç yapraklarının sesi, suyun sesi, belki de yağmurun sesi gibi aslında doğanın içinde bulunan seslerin bir karışımı olarak düşünebiliriz. Doğadan nasıl da kopuk bir yaşam sürdüğümüzü nasıl da ortaya çıkıyor aslında şimdi.
Yazımızı okumaya devam ederken beyaz gürültüyü de aşağıdaki videodan dinleyebilirsiniz.
Bir gürültü ile gece vakti uyandığınızda, sizi uyandıran gürültünün kendisi değildir; gürültüdeki ani değişiklikler veya tutarsızlıklardan dolayı uyanırsınız. Beyaz gürültü ise uykuya dalmaya çalışan insanlar için o ani gürültü değişikliklerini önlemek amacıyla bir maskeleme etkisi oluşturur.
Stanford İnsan Uykusu Araştırma Merkezi yöneticisi Clete A. Kushida, “Eşlerinin horlama sesleri nedeniyle beyaz gürültü oluşturan bir CPAP makinesini tercih etmelerinin nedeninin bu beyaz gürültünün ani gürültü değişikliklerini engelleyen maskeleme etkisi” olduğunu söylemektedir.
Mantıklı görünüyor, peki doğru mu? Her zaman, bu şekilde kolay olmayabilir.
Aynı zamanda pembe gürültü de vardır. Bu biraz daha yarı-karmaşık matematik içeren bir gürültüdür ama nihayetinde, pembe gürültü de beyaz gürültüdür. Sadece daha yüksek frekanslarda yoğunluğu azalmaktadır. Beyaz gürültü tüm frekanslar genişliğinde eşit güce sahiptir; pembe gürültü ise yüksek sesle yayılmaktadır ve ses spektrumunun en düşük uçlarında daha güçlüdür. Kulak çınlamasından müzdarip olmuş insanlar için bu pembe gürültü yardımcı olabilir. Ya da beyaz gürültüden hoşlanmayanlar da daha iyi bir uyku için pembe gürültüden yararlanabilirler. Bu gürültü aile ağacı burada bitmez, farklı frekanslar için ayarlanabilir. Örneğin Brown gürültüsü, mor gürültü veya diğer renklerden bir karmaşa ile farklı gürültüler üretilebilir. Farklı milletler, farklı toplumlar için farklı sesler tercih edilebilir.
Elbette ki, herkesin böyle bir gürültüye ihtiyacı yok. Bazı insanlarda, beyaz gürültünün maskeleme etkisi bazı seslere karşı duyarlığı artırarak zıt bir etkiye sahip olabilir. Yani uykuya dalayım derken beyaz gürültüden muzdarip bir şekilde uykusuz da kalabilirsiniz. Beyaz gürültünün bu maskeleme etkisi her insan için geçerli olmayabilir.
Günümüzde sürekli ağlayan bebekler için beyaz gürültü ile bebeklerin uykuya daldıkları biliniyor. Bu nedenle çoğu anne-baba altı temiz, karnı doymuş ve gaz problemi olmamasına karşın hâlâ ağlayan ve uyumayan bebeklerine beyaz gürültü dinletmeyi tercih ediyor. Sonuç ise çoğu kez başarılı. Uludağ sözlükteki bir yorumda, bebeklerin bu gürültüyü duyduğunda kendini anne karnında olduğu gibi güvende hissedip sakinleştiği ve bir müddet sonra da uykuya daldığı söyleniyor. Araştırdım. Anne karnında duydukları bir müzik ya da ses olduğuna dair bir bilgi bulamadım. Ancak şöyle bir gerçek var ki, 1990 yılında Londra’nın Queen Charlotte Hastanesi ile ilgili bir enstitüden bazı araştırmacılar tarafından “Disease in Childhood” adlı dergide yayınlanan makalede zor durumda kalmış annelerin bebeklerine beyaz gürültü dinletmeleri öneriliyor. Araştırmaya katılan belirli yaşlardaki bebek ve çocukların %80’ini beyaz gürültüyü dinlerken beş dakika içinde uykuya daldıklarını bulmuşlar [2]. Bu yazıyı okuyan bazı anne-babalar bu duruma sevinecek gibi görünüyor.
Bu ilginç konu ile ilgili yazımızı burada tamamlıyor, gelecek yazılarda görüşmek dileğiyle…
Gökhan Atmaca, MSc. twitter.com/kuarkatmaca | facebook.com/anadoluca
Kaynaklar:
- Colin Lecher, FYI: Why Does White Noise Help People Sleep?, Popular Science, 17Şubat’14
- J A Spencer, D J Moran, A Lee, D Talbert, White noise and sleep induction, Disease in Childhood, 65, 135-137, 1990.
Image: Beate Firlinger
