“Ya ben Güneş’i alacağım ya da Güneş beni alacak.” ISON Kuyrukluyıldızı

Yaklaşık birkaç haftadır haber ve ajanslarda tarihi bir andan söz ediliyor. Hakikaten de tarihi bir an sayılabilir. Aslında kuyrukluyıldızlar hep bizler için ilgi çekici olmuştur. Hatta gökyüzü, uzay ve evren tamamiyle insanoğlunu cezbeden uçsuz bucaksız bir gizemle kaplı sanki. İşte öyle bir evrenin içinde öyle bir yıldız sisteminin içinde sistemimizin derinliklerinden kopup gelen bir kuyrukluyıldız hakkında bilgi sahibi olan hemen hemen herkesi bir başka heyecanlandırıyor.

Tarihte pek çok kuyrukluyıldız geçişine tanıklık etti insanoğlu. Bir çoğu şiirlere, romanlara bile konu oldu. Ancak bu defa ki kuyrukluyıldız bambaşka. Çünkü izlediği yolun sonunda Güneş var. Tabir-i caizse Güneş’e doğru yol alıyor ve hatta şu sıralar ki evet yazıyı hazırladığım şu sıralar Güneş’e olan en yakın konumunu almış olacak. Hatta o anlardan biri aşağıda. Yazının sonunda da gelişmeleri canlı olarak takip edebileceğiniz bir bağlantı var! (Dikkat, ISON hakkındaki son bilgiler “ISON Kuyrukluyıldızı Güneş’ten Kurtulabildi Mi?” isimli yazımızda yer almaktadır, bilginize.-30.11.13 tarihli bilgi notudur)

Ümit hocam 15 Kasım’da yayınladığı haberinde ISON’un Dünya yörüngesini geçerek Güneş’e doğru hızla ilerlemesini hayatta kalma mücadelesi olarak betimlemiş. Gerçekten de öyle. İnsanoğlunun Güneş‘e bu kadar yakınlaşması mümkün değil ve bu kadar yakınlaşabilecek başka bir şeyi inşa edip göndermesi bile çok zor. Bunların yanında bir kuyrukluyıldızın Güneş’e çok ama çok yakın olması durumunda neler olacağını kestirmek de zor. ISON kuyrukluyıldızı Güneş’in içinde kavrulup yok mu olacak? Yoksa Güneş’i teğet geçip yoluna devam mı edecek? Bilim insanlarının işte bu merakı çok az bir zaman sonra giderilmiş olacak -ki muhtemelen siz değerli okuyucu bu yazıyı okurken bu iki seçenekten biri gerçekleşmiş olacak.

Peki ISON Güneş’e ne kadar yakın olacak? Güneş’in yüzeyinden 1.1 milyon kilometre ila 1.6 milyon kilometre kadar uzakta olması bekleniyor.

ISON’dan başka daha önce hiç kuyrukluyıldız Güneş’e doğru yol almamış mıydı? Elbette ki yıllardır Güneş Sistemimizin derinliklerinden gelen birçok kuyrukluyıldızın rotası Güneş olmuştur. Kimi teğet geçmiştir, kimi ise oracıkta parçalanmıştır. ISON’u önemli kılan ise NASA, ESA gibi uzay ajanslarının Güneş’i gözlemek amacıyla geçmişe göre çok iyi bir altyapıya sahip olmalarından dolayı bilim insanlarının böylesine 4.5 milyar yıl yaşındaki bir kuyrukluyıldızı çok yakından incelemelerine olanak tanımaktadır. Bu da Güneş Sistemimizin nasıl oluştuğu gibi bir çok araştırma konusunda ve temel gökbilim problemlerine yeni bir bakış açısı getirebilir.

Şu ana kadar aktardıklarımızı özetlemek gerekirse, ISON kuyrukluyıldızı Güneş Sistemimizin Oort bulutu bölgesinden gelen ve Güneş’e doğru yol alan bir kuyrukluyıldızdır. 28 Kasım 2013 tarihinde yani yazıyı hazırladığım şu saatlerde Güneş’e olan en yakın noktaya ulaşması bekleniyor. Bu da Güneş’in yüzeyinden yaklaşık 1.1 milyon kilometre ile 1.6 milyon kilometre arasında bir uzaklığa denk geliyor. Eğer bu kuyrukluyıldız Güneş’in etrafında parçalanmadan çıkabilirse, Kuzey Yarımküre’de çıplak gözle görülebilecek bir görünürlüğe sahip olacak. Eğer ISON hayatta kalma mücadelesini kazanırsa böylesine parlak ve güzel bir kuyrukluyıldızı görme şansına da sahip olabileceğiz.

ISON Kuyrukluyıldızı için önemli tarihler

• Keşfi 21 Eylül 2012’de gerçekleşti.
• Mars’a en yakın konumunu 1 Ekim 2013’te aldı.
• 28 Kasım 2013’te Güneş’e olan en yakın konumunu alacak.
• Eğer parçalanmazsa 26 Aralık 2013 tarihinde Dünya’ya en yakın konumuna geçecek.

Gelin şimdi fotoğraf ve videolarla ISON kuyrukluyıldızının son zamanlarına bakalım:

NASA’nın STEREO isimli misyonu ile 20-25 Kasım 2013 tarihleri arasında ISON kuyrukluyıldızının hareketi bir videoda görülebiliyor:

27 Kasım 2013’te Dünya’dan görülen ISON kuyrukluyıldızı üzerine time-lapse türü bir video. Eğer parçalanmazsa çok daha net bir biçimde ISON’u Dünya üzerinden görebileceğiz.

27 Kasım 2013’te Güneş patlamasına yakalanan ISON’un görüntüsü:

Artık saatler üzerinden ISON’un hareketini inceliyoruz.

ISON’un olası rotası:

ISON kuyrukluyıldızı hâlâ hayatta ama geleceği henüz belli değil. Güneş’in yakınlarında bir yerlerde ve bu bir fetih olarak düşünülürse, ISON kuyrukluyıldızı şu sözlerle bu anlamlandırılabilir: “Ya ben Güneş’i alacağım ya da Güneş beni alacak.” ISON Kuyrukluyıldızı.

NASA tarafından şu an ISON’un Güneş ile olan bu en yakın noktadaki teması canlı olarak aktarılıyor, takip edebilirsiniz:

Ve o an gerçekleşti, ISON Güneş’e yaklaşılabilecek en yakın noktaya geldi. Geriye ise ISON’dan küçük bir parça kaldı ama hâlâ veriler gelmekte… Detaylar için “ISON Kuyrukluyıldızı Güneş’ten Kurtulabildi Mi?” isimli yazımızı inceleyebilirsiniz.

Gelişmeleri yine aktaracağız, Facebook sayfamızdan bizi takip edebilirsiniz.
Gökhan Atmaca, MSc. twitter.com/kuarkatmaca | facebook.com/anadoluca

Kaynaklar:

1. Ümit Fuat Özyar, Dayan ISON, Astronomi Diyarı, Kasım 2013.
2. NASA Solar System, Kasım 2013
3. NASA Comet ISON sayfası, Kasım 2013
4. Physorg, Heat is on as Comet ISON races toward sun, Kasım 2013.