Ücretsiz bilim dergimizin Nisan 2012 sayısında yayınladığımız “Mini Buzul Çağı ve Küresel İklim Değişikliği” isimli yazımızın son kısmını aşağıdaki gibi yayınlıyoruz. Bir bütün olarak yazımızı incelemek isterseniz yazımızın sonundaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Mini Buzul Çağı
Mini Buzul Çağı, “Ortaçağ Isınma Dönemi” sonrası meydana gelen soğutma dönemidir. Gerçek bir buz devri olmasa da 1939 yılında François E. Matthes tarafından bilimsel literatüre girmiştir. Geleneksel olarak 16. yüzyıldan 19. yüzyıla uzanan bir dönemi tanımlar. Yerel kayıtlar ile çalışan iklim bilimciler ve tarihçilere rağmen bu dönemin başlangıç ve son tarihleri üzerinde bir uzlaşma yok. NASA ise 1550 ve 1850 yılları arasında soğuk bir dönem belirledi ve bunu özellikle üç döneme ayırdılar: ilki yaklaşık 1650 yılında başlıyor, bir diğeri 1770 yılında ve sonuncusu 1850 yılında, her biri hafif ısınma aralıklarla ayrılıyor.
Mini Buzul Çağı‘nın başladığı yıllar, 13.yüzyılın başlangıcına kadar uzanabilir, buzullaşma Kuzey Atlantik’ten güneye doğru ilerlemeye başlar bu yüzyılda, Grönland buzullarında olduğu gibi.
Neredeyse dünya çapında buzulların genişlediğine dair anekdot kanıt yoktur ama Baffin Adası ve İzlanda üzerindeki buzullar altında toplanan ölü bitkilerden yaklaşık 150 numunenin radyokarbon tarihlemesine göre Miller ve arkadaşlarının çalışmaları 1275 ve 1300 yılları arasında birden bire başlayan buzullarda genişleme ve soğuk bir yazın varlığını gösterdi. Buna ilaveten 1430’dan 1455’e kadar olan yıllar önemli bir yoğunlaşma olayı takip etti. 1315 yılında başlayan üç yıllık sağanak yağmurlar Kuzay Avrupa’da öngörülemeyen bir dönemi başlattı, ki 19.yüzyıla dek Kuzey Avrupa’da daha aşırısı olmamıştı. Buna karşılık, buzul uzunluğuna dayalı bir iklim yapılandırması 1600’den 1850 yılına kadar büyük bir değişimin olmadığını gösteriyor, buna rağmen buzul örtülerinde güçlü bir geri çekilmeyi gösteriyor.
Özetle Mini Buzul Çağı’nı adımlar hâlinde ele alırsak,
- 1250’de Atlantik buzulu genişlemeye başlıyor
- Buzullaşma yüzünden ölen bitkilerin radyokarbon tarihlemesine göre 1275-1300 yılları arasında Baffin Adası ve Izlanda’da buzullar var
- 1300’de Kuzey Avrupa’da sıcak yazlar durmaya başlıyor
- 1315-1317 arası Büyük Kıtlık yaşanmış
- 1550’de Dünya çapında buzullaşmanın genişlemeye başlaması (teoride)
- İlk iklimsel minumum (yani büyük soğuma)1650 yılında yaşanıyor
- 19. yüzyıl sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında ise Mini Buzul Çağı sona eriyor.
Açıkça görülür ki bir mini buzul çağının oluşması yüzyıllar almaktadır.
Mini Buzul Çağı mı Geliyor?
Son yılların en sert ve uzun süren kış mevsimini yaşarken mini buzul çağının geldiğine dair haberler yer aldı. Haberde bazı bilim insanlarının yaptığı çalışmalara atıfta bulunuyor. Bu bilim insanları yazı içerisinde bahsettiğimiz buz devrinin nedenleri arasında gösterdiğimiz okyanus akıntılarından birinin, Atlantik Okyanus’taki sıcak su akıntısında yavaşlama gördüklerini ifade etmişler. Gelecek yıllarda da bu yavaşlamaya bağlı olarak sıcaklıklarda düşmenin gerçekleşebileceği söylenebilir. Oysa bir buzul çağının yaşanması için yüzyıllarca süren bir sürecin gerçekleşmesi gerekiyor. Yazımız içerisindeki tarihlere ve dönemler halinde yaşanmış buzul çağları hakkındaki bilgilere bakılırsa da bu açıkça görülebilir. Dolayısıyla bir anda buzul çağı yaşanmaz. Bu konuda Boğaziçi Üniversitesi’nden iklim fiziği alanındaki çalışmaları ile bilinen Prof. Dr. Levent Kurnaz’a göre, “bunun meydana gelebilmesi için korkunç bir şeyin gerçekleşmesi gerekir. Mesela dünya bundan 11.000 sene önce de 1.000 yıl süren bir buzul çağına girdi ve bu buzul çağına girmesi bir seneden kısa sürdü. Bu buzul çağının sebebi o zamanlar Kuzey Amerika’nın büyük çoğunluğunu kaplayan bir tatlı su gölünü tutan doğal barajın yıkılarak suların tamamının korkunç bir sel şeklinde Atlantik Okyanusu’na akmasıydı. Bugün için dünyada böylesi bir ani felaket beklemediğimiz için iklim değişikliklerinin yavaş gerçekleşmesini bekliyoruz.” [8]
İklim değişikliği hakkındaki bilgilerimize göre Endüstri Devrimi’nden bu yana atmosfere saldığımız sera gazları atmosfer bileşimindeki düzenin dışına çıkarak Güneş’ten gelen ışınları daha fazla atmosfer içinde tutmakta. Bu süreç giderek hızlandığında, atmosferin ısı tutma kapasitesi arttığında gezegenimizin ortalama yüzey sıcaklığı da giderek artacaktır. Artan bu ortalama sıcaklıkla beraber kutuplardaki buzulların erimesi sadece deniz su seviyelerinin yükselmesine sebep olmayacak diğer yandan da denizlerdeki tuzluluk oranlarının değişmesine yol açacak çünkü eriyen buzullar deniz sularının tam tersine tatlı sulardır. Değişen tuzluluk oranları, okyanus akıntılarını etkiler ve bu okyanus akıntılarının değişmesi de dünya üzerindeki bütün iklim sistemlerini etkileyecektir. Dünya iklim sistemlerinin bu şekilde bir değişime maruz kalması biz insanlar gibi tüm canlıları olumsuz yönde etkileyecek bir olgudur. Nihayetinde, canlılar yaşadıkları bölgenin iklimine uyum göstererek hayatta kalmayı başarabilirler. Yaşamımızı doğrudan etkileyen iklimin tüm dünya üzerinde farklılaşması uyum sağladığımız tüm çevreyi değiştirecektir, hayatımızın daha zorlu olacağı anlamına da gelir bu. Küresel ısınma dönemi içerisine girdiğimiz bilinen bir gerçek iken zaman zaman yaşadığımız sert kışların ardından dünyadaki iklimlerin bir değişim içinde olmadığına düşünen insanlar olurken bu hataya asla düşülmemeli. Çünkü iklim değişikliğinin bir sonucu olarak mevsimlerde tutarsızlıkların yaşanacağı, yağışların daha sert olduğu kasırga gibi olayların daha şiddetli, daha fazla olacağı ama kısa süreceği yazların giderek daha kurak ve daha sıcak olacağı, aşırı sıcaklıklardan insanların yaşamını yitireceği bilim insanları tarafından açıklanmaktadır. Sonuç olarak, bugün bir buzul çağı dönemine girip girmediğimizden daha çok değişmekte olan bir dünya iklimine sahip olduğumuzu bilmemiz daha önemli. Evet, iklimimiz değişiyor!
Yazımızın tamamına ulaşmak için tıklayın.
Gökhan Atmaca, MSc. twitter.com/kuarkatmaca | facebook.com/anadoluca
Gazi Üni. Nanoscale Devices and Carrier Transport Group
Kuark Moleküler NanoBilim Araştırma
Kaynaklar:
- Gökhan Atmaca, Küresel İklim Değişikliği, NetBilim Dergisi 5.Sayı, Aralık 2009
- http://en.wikipedia.org/wiki/Ice_age
- http://en.wikipedia.org/wiki/Little_ice_age
- http://en.wikipedia.org/wiki/Ice_sheet
- http://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_glaciation
- http://www.giss.nasa.gov/research/news/20120130b/
- http://www.yerbilimleri.com/yeni-bulgular-ve-kartopu-dunya-varsayimi/
- http://leventkurnaz.blogspot.com/ 2012/02/yarn-buzul-cagna-girmiyoruz.html
