Bilim insanları Merkür gezegeninde en az 100 milyar ton buz halinde suyun ve bu su içinde organik maddenin var olduğunu ilk kez onayladılar.
Merkür’ün kuzey kutbunda kalıcı halde bulunan gölgeli kraterlerde NASA’nın Messenger uzay aracı tarafından elde edilen bulgular sayesinde Güneş Sistemi’mizin en küçük ve en iç gezegeninde suyun varlığı kanıtlandı. Messenger uzay aracı 2011 yılından bu yana Merkür’ün yörüngesinde bilim insanlarının çalışmalarına ışık tutuyor. Bilim insanları aslında 1992 yılından beri Merkür’ün kutup bölgeleri ile ilgili yaptıkları yer tabanlı radar ölçümleri ile içi buzla dolu böyle kraterlerin olduğundan şüpheleniyorlardı. Bu bölgedeki kraterler onlara ulaşmakta olan herhangi bir güneş ışığını engellediğinden uzun gölgelere neden olmaktadır, bunu da görüntüden görebilirsiniz.
Parlak radar alanları için alternatif açıklamalar ileri sürülmesine rağmen, Messenger uzay aracı bizim Güneş’imize en yakın gezegen üzerinde buz halinde suyun varlığına dair bilim insanlarını ikna edici kanıtlar sunmuştur. Gezegenin yüzey sıcaklıklarının bazı zamanlar 800 Fahrenhayt yani yaklaşık 427 santigrat dereceye (bu değerlerle Venüs’ten sonraki sistemimizin en sıcak gezegeni oluyor Merkür) ulaşmasına rağmen böyle bir sonuç şaşırtıcı sayılabilir. Messenger’in bu verileri ile ilgili sonuçlar da Science dergisinin 29 Kasım’lı yayınında bilim dünyasıyla paylaşıldı.
Merkür’ün yüzey sıcaklığının bazı zamanlar 427 santigrat dereceye ulaşmasına rağmen, Merkür’ün hiç Güneş ışığı almayan kutup bölgelerindeki sıcaklık -200 santigrat dereceye kadar inebilmektedir. Keşfi yapılan donmuş suyun da Merkür’ün bu Güneş ışığı almayan kuzey kutbunda bulunduğu tespit edildi. Güney kutup bölgelerinde de suyun bulunduğu düşünülmesine rağmen henüz Messenger uzay aracının bu bölgeleri yeteri kadar inceleyemediği belirtiliyor. İlerleyen zamanlarda kuzey kutup bölgelerinde suyun bulunduğu yerlere ilişkin detaylı araştırmalar artacak, daha sonra Messenger uzay aracının 2014’lü yıllarda güney kutup bölgelerini de incelemesi bekleniyor.
Messenger uzay aracı Merkür’ün yüzeyinden seken enerjik nötronları inceleyen bir nötron spektrometresi sayesinde buz halindeki suyu algılayabildi. Su karakteristik bir nötron izi yaymaktadır. Uzay aracı Merkür’ün kuzey kutbu civarını ölçtü ve bu karakteristik izi buldu, bu ize göre Messenger uzay aracının incelediği alan içerisinde 100 milyar ila 1 trilyon ton arasında buz halinde suyun var olduğu düşünülüyor. Fakat nötron spektrometresi oldukça düşük çözünürlüğe sahiptir, bu nedenle suyun kraterlerin içinde olup olmadığı kesinlikle söylenemiyor. Ancak eğer su dışarıda olsaydı gündüz sıcaklıklarında su kaynamış olurdu.
Kraterlere Güneş ışığı ulaşmadığından, Messenger uzay aracının kameraları gölgedeki bölgelerin içini göremiyor. Ancak uzay aracı kullanışlı bir araca sahip ve 10 saniyelik kızılötesi laser atımı ile zemini vuran bir yükseklik ölçer (altimeter) kullanan sonda ile yüzeyden yüksekliği eşleyebiliyor.
Ancak bu gölge içindeki bölgelerde yıllar önce yapılan radar ölçümlerinin önerdiği donmuş su dışında başka şeyler de var gibi görünüyor Messenger uzay aracının ilk ölçümlerine göre. Bunların asteroit ve kuyruklu yıldızlarda yaygın bir şekilde bulunan metan ve etan gibi hidrokarbonlardan yapılan organik maddeler olacağı tahmin ediliyor.
Bilim insanlarına göre Merkür’deki bu son gelişmelerin Dünya’nın geçmişini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Merkür Dünya gibi karasal bir gezegen ve buz asteroitler ve kuyruklu yıldızlardan gelen iç Güneş sistemine karbon zengini madde ve suyun jeolojik son dağıtımı için kanıt sağlar. Bu süreç Dünya’nın ilk oluştuğu milyarca yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Kuyruklu yıldızlar ve asteroitlerden taşınan bu organik madde ve suyun, gezegenimizdeki yaşamın başlangıcında tohumlama etkisine, okyanusların oluşmasında yeri ile ilgili teorilere katkı sağlayabilir.
Messenger uzay aracının Merkür ile ilgili yeni keşiflerini bilim insanları heyecanla bekliyor.
Gökhan Atmaca, MSc. http://facebook.com/anadoluca | http://twitter.com/kuarkatmaca
Kuark Bilim Topluluğu
Kaynaklar:
http://www.wired.com/wiredscience/2012/11/water-ice-organics-mercury/