Yerçekimi bütün maddeler üzerinde aynı şekilde etki eder ancak anti madde (karşıt madde) farklı karşılık verebilir mi?
Yerçekiminin bütün maddeler üstünde aynı şekilde çalıştığını düşünüyoruz. Peki ya karşıt maddede nasıl?
Henüz yeni başlanan CERN deneyi AEGIS, yerçekiminin karşıt maddede nasıl etki ettiğini bulmak için tasarlandı. Yerçekimi görece zayıf bir kuvvet, bu nedenle deneylerde yerçekimi kuvvetini bastıran elektromanyetik kuvvetleri önlemek için yüksüz parçacıklar kullanılacak. İlk önce pozitronyum olarak bilinen pozitronların ve elektronların çiftleri toplanacak, daha sonra yok olmalarını önlemek için çok hızlı bir şekilde lazerle uyarılacak. Antiproton bulutları bu çiftleri birbirinden ayırır, böylece onların pozitronlarını alır. Dolayısıyla nötr antihidrojen atomları oluşmuş olur.
İki yarığın arasındaki dar boşluğa yatay olarak saçılan anti atomların titreşimlerinin bir dedektör ekranı üzerindeki darbeleri ve gölgeleri iyi bir düzen/desen oluşturacaktır. Bu desenin konumun nasıl değiştiğinin ölçülmesiyle karşıtmadde üzerindeki yerçekimi kuvvetinin gücü -ve yönü- ölçülebilir.
AEgIS Deneyi
AEgIS deneyinin açılımı ingilizce olarak şu şekildedir: Antihydrogen Experiment: Gravity, Interferometry, Spectroscopy. Türkçe olarak ifade ettiğimizde ise Antihidrojen Deneyi: Yerçekimi, Girişimölçer, Spektroskopi. AEgIS deneyinin ana bilimsel amacı antihidrojen üzerine Dünya’nın yerel yerçekim ivmesi g’nin doğrudan ölçümüdür. Deneyin ilk fazında, görece %1’lik kesinlikle bir yerçekimi ölçümü bir madde dalga girişim ölçerin klasik benzeri olan bir Moire deflectometrenin enine geçirdiği anti-hidrojen demeti tarafından üretilen gölge görüntünün dikey deplasmanının gözlenmesi ile gerçekleştirilecek. Bu sınırlı kesinliğe rağmen, bu ölçüm antimadde üzerine yerçekimsel etkinin ilk doğrudan belirlenmesi olacak. http://aegis.web.cern.ch/aegis/experiment.html
AEGIS sözcüsü Michael Doser “Bu çok akıllıca bir fikir, ancak şeytan ayrıntıda gizli” derken şu sözleri de ekliyor “Pozitronyumu daha önce böyle kontrol eden, çevreci bir şekilde pozitronyumu lazerle uyarılmış seviyeye getiren ve antihidrojen pulsu elde eden olmadı.”
Eğer araştırma başarılı olursa, tüm bu çabalara değecek. Eğer yerçekimi antimadde üzerinde farklı bir şekilde etkilerse, bu bize yalnızca antimadde hakkında değil, aynı zamanda modern fiziğin temelini oluşturan temel teoriler hakkında da bilgiler verecek. Yerçekiminin en çok tercih edilen teorisi olan Einstein’ın genel rölativitesi, kuvvetin her tür madde üzerinde aynı çalışması gerektiğini söyler. Aynı şekilde, standart model de madde ve karşıtmaddenin tümüyle özdeş olduğunu öngörmektedir. CERN’de fizikçi olan Rolf Landua’ya göre madde ve karşıtmadde için, “Bu iki yöntemde farklılık olduğunu bulursak eğer, çok önemli bir şey bulmuş olacağız”.
Doser ise “Bir sandık dolusu şampanyasına iddiaya girerim, arada ki farkı bulamayacağız. Ama seve seve bir sandık kaybedebilirim.” diyerek de konuya şakacı yaklaşıyor.
Yazı dizimizi Anti Madde Gizemleri bağlantısından takip edebilirsiniz.
Hazırlayan: Gülcihan Utaş | Kuark Bilim Topluluğu Fizik Çalışma Grubu
*Bu çalışma, Amanda Gefter tarafından 28 Nisan 2009’da NewScientist dergisinde yayınlanan makaleden yararlanılarak hazırlanmıştır. Bir yazı dizisi olarak hazırlanan bu çalışmanın devamı yayınlanmak üzere. Gelişmeleri takip etmek için facebook sayfamız: Kuark.Org – Facebook
**deflectometre için sanki saptırmaölçer tarzında bir Türkçe ifade kullanılabilir gibi…
