ATLAS
En büyük bütçeli fizik deneylerinden biri olan Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) Deneyi, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi’nde (CERN) en temel arayışlarından biri olan Standart Model’in öngördüğü ama yıllardır bulunamayan tüm maddeler dahil temel parçacıklara kütle kazandıran varsayımsal Higgs bozonu parçacığına ulaşmak üzere. 13 Aralık 2011 tarihinde CERN’de gerçekleştirilen toplantıda bu yıl LHC deneyi içerisinde 300 trilyonun üzerinde ışık hızına yakın hızlardaki parçacıkların çarpışmaları sonucunda ATLAS ve CMS Deneyleri ile elde edilen bulgular tartışıldı.
ATLAS deneyi sözcüsü Fabiola Gianotti, Higgs parçacığının henüz keşfedilmediğinin altını çizerken ATLAS deneyinin net bir şekilde Higss bozonunu keşfedebileceğini ya da onun gerçekte var olmadığını söyleyebileceğini aktardı toplantıda. Tüm bunların 2012 yılındaki verilerle beraber tekrar tekrar inceleneceğini ifade etti.
Bu yıl ki ATLAS deneyinin bulguları sonucunda Higss bozonu parçacığının 126 GeV civarında bir kütleye sahip olduğunu ve Higgs bozonu parçacığının 131 GeV-453 GeV aralığında bir kütleye sahip olamayacağı %95 ihtimalle belirlendiği ifade edildi toplantıda.
Standart Model, parçacık fiziği için günümüzdeki en önemli teori ve modellerden biridir. Şimdiye kadar Standart Model’in öngördüğü atom altı parçacıklar bulunmuşken Higgs bozonu henüz bulunamadı. Eğer Higgs bozonu bulunursa Standart Model en son öngördüğü atom altı parçacık da keşfedilmiş olacak ve bu tüm bilim dünyasını etkileyecek ciddi bir buluş olacak. Bu buluş için 10 milyar dolar LHC deneyine aktarılmış durumda. Bu yüzden yüzyılın en pahalı ve en önemli deneyi son üç yıldır Higgs’i arıyor ve bu yıl da bulamadılar. Çok büyük destekler alan böylesine bir deneyin yürütücüleri her yılın sonunda mutlaka açıklamalarda bulunuyorlar. Ancak görünen o ki, bu sefer daha yakınlar. Gelecek yıl, Higgs’in keşfedildiğini ya da keşfedilemeyeceğini kestirmek daha kolay olabilir.
Higgs tasviri
Birçok bilim insanı Higgs parçacığının keşfedilmesiyle onun özelliklerini anlamanın ve kavramanın çok uzun süreceğini düşünse de böyle düşünmeyenlerden biri olan Michigan Üniversitesi’nden fizikçi Gordon Kane, sicim teorisini kullanarak yaptıkları hesaplama sonucunda Higgs’in kütlesini 122-129 GeV aralığında olabileceği sonucuna varmışlar ve bu çalışmalarını Arxiv’de yayınlamışlar henüz. 13 Aralık’taki toplantı içinse şunları aktarıyor:
“Oyun bitti ve biz kazandık – biz yeni bir dünyanın kıyısına çıktık.”
Çoğu fizikçi 2012 yılında gelecek yeni verilerin altını çizmektedir. Henüz Higgs bozonunun varlığına dair bir kanıtımız yok, kütlesinde belirli değerler üzerinde yoğunlaşmanının gerekliliğinin farkındayız ve artık bilim insanlarına göre gelecek yıl veya bir sonraki yıl Higgs bozonu parçacığı ya vardır diyebileceğiz ya da bu defteri kapatacağız.
Higgs bozonu hakkında yapılan bu toplantıyla ilgili daha derin detayların olduğu yazımızı topluluğumuzun ücretsiz bilim dergisi NetBilim’in önümüzdeki hafta yayınlamayı plandığımız Aralık 2011 sayısında bulabilirsiniz. 5. yıl sayımızı ücretsiz okumak için şimdiden ücretsiz abone olabilirsiniz.
Kuark Bilim Topluluğu Fizik Çalışma Grubu’nun Türkçeleştirdiği görsellerden Standart Model ve Higgs Parçacığı başlıklı videoları bu konuları yeni takip edenler için faydalı olacaktır.
Hazırlayan: Gökhan Atmaca | Kuark Bilim Topluluğu
http://twitter.com/kuarkatmaca
http://facebook.com/anadoluca
